Ο Ολυμπιακός αποτελεί αυθεντική έκφραση της κοινωνίας του Πειραιά, μιας πόλης που γεννήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Μοναδική περίπτωση ολοκληρωμένης βιομηχανικής πόλης, αποκλήθηκε το «Μάντσεστερ της Ελλάδας» όμως με την αλλαγή του αιώνα θα γνωρίσει την παρακμή. Η κρίση θα εκφραστεί με την κυριαρχία περιθωριακών στοιχείων δίπλα στα μικροαστικά και εργατικά στρώματα καθώς και στους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία που θα εγκατασταθούν στο δυτικό τμήμα.
Η συνύπαρξη αυτή δυσκολεύτηκε να αποκτήσει δυναμική. Αυτό το κενό είναι το έδαφος πάνω στο οποίο το 1925 θα ιδρυθεί ένας αθλητικός σύλλογος που θα ενώσει όλες αυτές τις αντιφατικές τάσεις, θα ποτιστεί με την υποβόσκουσα οργή απέναντι στο (συχνά απροσδιόριστο) κατεστημένο και μια ολόκληρη κοινωνία θα τον επιφορτίσει με την αποστολή να ξαναδώσει στον Πειραιά τη χαμένη του περηφάνια.
10 Μαρτίου 1925 στην ταβέρνα του Μοίρα, στην οδό Τζαβέλα, συγκεντρώθηκαν 33 «επιφανείς» Πειραιώτες με στόχο την ίδρυση αθλητικού σωματείου. «Νονός» της ομάδας ήταν ο αξιωματικός του ναυτικού Νότης Καμπέρος.
Τα χρώματα της ομάδας ήταν πρόταση του Γιάννη Ανδριανόπουλου σπουδαστή στη Νομική Σχολή του Κέιμπριτζ, αλλά και φίλαθλου της Άρσεναλ. Τη λέξη «Σύνδεσμος» την πρότεινε ο Μιχάλης Μανούσκος επιθυμώντας να δηλώσει τη συσπείρωση της πειραϊκής κοινωνίας.
Αντίστοιχη με την ορμή της ομάδας ήταν και η ορμητική είσοδος στο προσκήνιο της μάζας των υποστηρικτών της, που γρήγορα ξεπέρασε τα όρια του Πειραιά, λόγω και της σχέσης του μεγάλου λιμανιού με την Ελληνική επικράτεια. Οι υποστηρικτές των άλλων ομάδων στα αντιμετώπιζαν το ποδόσφαιρο ως μια κοινωνική, κοσμική εκδήλωση ή ως ρομαντική διαδικασία μνήμης. Οι φτωχοδιάβολοι του Πειραιά το αντιμετώπιζαν σαν μάχη. Ο Ολυμπιακός από τη δεκαετία του 1930 κιόλας θα σαρώνει τους τίτλους, θα αποκληθεί «Θρύλος», από φίλους και εχθρούς και αυτό το προσωνύμιο θα γίνει η πιο αναγνωρίσιμη λέξη στον Ελληνικό αθλητισμό.
Τα αγωνιστικά επιτεύγματα τρέφουν τον μύθο του Ολυμπιακού, όμως δεν αρκούν για να δικαιολογήσουν το κοινωνικό αυτό φαινόμενο. Από τη δεκαετία του 1940 ο Ολυμπιακός θα δεθεί, και με δεσμούς αίματος, με τους αγώνες της ελληνικής κοινωνίας. Στο Αλβανικό μέτωπο πολέμησαν ο Χριστόφορος Ράγγος, ο Νίκος Γρηγοράτος, ο Λεωνίδας Ανδριανόπουλος, ο Αχιλλέας Γραμματικόπουλος κ.α. Στη διάρκεια της κατοχής ο Ολυμπιακός θα ανασυγκροτηθεί και θα συμβάλλει στην λαϊκή αλληλεγγύη που οργάνωνε το ΕΑΜ. Ο Νίκος Γόδας ήταν λοχαγός του 5ου επίλεκτου λόχου του ΕΛΑΣ Πειραιά κι ο Αντρέας Μουράτης λοχίας του εφεδρικού ΕΛΑΣ. Ο Μιχάλης Αναματερός σκοτώθηκε πολεμώντας τους συνεργάτες των Ναζί, τον Δεκέμβρη του 1944. Ο «φιλικός αγώνας» μεταξύ του Ολυμπιακού και της μικτής των εξόριστων στη Μακρόνησο, τον Γενάρη του 1949,ήταν η μόνη φορά που οι οπαδοί του Ολυμπιακού πανηγύρισαν ήττα της ομάδας τους. Η μισή ομάδα των εξόριστων αποτελούνταν από παίκτες του Ολυμπιακού: Νίκος Πολίτης, Διονύσης Γεωργάτος, Ηλίας Μαλαμόπουλος και ο θρυλικός Γιώργος Δαρίβας.
Αργότερα, διεθνείς παίκτες του Ολυμπιακού, όπως ο Σάββας Παπάζογλου κι ο Μιχάλης Μπέσης θα εκδιωχθούν με απαίτηση της ΚΥΠ λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων. Στη δεκαετία του 1960, με την παρέμβαση προσωπικοτήτων – φιλάθλων του Ολυμπιακού – όπως ο Μανόλης Γλέζος, ο Μίκης Θεοδωράκης κι ο Άρης Χρυσαφόπουλος- θα έρθουν από την Ουγγαρία στον Ολυμπιακό ο Νίκος Γιούτσος και ο κορυφαίος προπονητής Μάρτον Μπούκοβι, σπάζοντας το κλίμα του αντικομμουνισμού. Η Χούντα θα διώξει τον Μπούκοβι και θα επιβάλλει στρατιωτικό νόμο στον Ολυμπιακό, για 5 χρόνια θα διοικείται από στρατιωτικούς επιτρόπους. Την ίδια αντιμετώπιση θα έχει και ο ελληνογάλλος ποδοσφαιριστής Ρομαίν Αργυρούδης που θα φυγαδευτεί για να αποφύγει τη σύλληψη.
Το 1979 οι ομάδες θα γίνουν και επίσημα Ανώνυμες Εταιρείες, θα αξιοποιηθούν ως βασικός κρίκος της διαπλοκής του κράτους με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Ο Ολυμπιακός θα βρεθεί στη δίνη αυτής της διαδικασίας.
Σήμερα ο Ολυμπιακός πρωταγωνιστεί σε όλα τα δημοφιλή αθλήματα και, ξεπερνώντας την Μπαρτσελόνα και τη Μπενφίκα, είναι ο μεγαλύτερος πολυαθλητικός σύλλογος της Ευρώπης με 323 εγχώριους τίτλους και 21 ευρωπαϊκούς, ενώ αμέτρητες είναι οι διακρίσεις των αθλητών του σε 20 Ολυμπιακά αθλήματα.
Ο Ολυμπιακός είναι όλα αυτά για τα οποία είμαστε υπερήφανοι αλλά και όλα όσα μας πληγώνουν, ένας κοινωνικός παλμογράφος. Αυτό προσπάθησα να αναδείξω μέσα από τις σελίδες του βιβλίου «Ένας Θρύλος με πολλά πρόσωπα» (εκδ. ΤΟΠΟΣ). Το σίγουρο είναι πως σταθήκαμε τυχεροί στην παιδική μας επιλογή, οι χαρές που μας έχει δώσει είναι αμέτρητες. Χρόνια πολλά λοιπόν στον Θρύλο των γηπέδων, την μεγάλη μας αγάπη…