in ,

Ταξίδι στον Χρόνο: Βαλαώρα 2 (Θεοδωριανίτες) [του Δημήτρη Χρ. Μπανιά]

Ο Λάμπρος Παπαλάμπρος από τους Πρώτους Κατοίκους του Καναρά και από τους πρώτους που είχαν σπίτι
editor_image

Συνταξιούχος-Οικονομολόγος


Στην βαλαώρα Άρτας μεγάλη συνοικία μετά τα εμφυλιοπολεμικά είχαν οι καταγόμενοι από τα Θεοδώριανα, το ορεινό και στην άκρη του Νομού χωριό, οι περισσότεροι και αυτοί πρώην κτηνοτρόφοι. Αυτοί εγκαταστάθηκαν κύρια στην περιοχή που ονόμασαν «καναρά», ανάμεσα στους σημερινούς δρόμους, Δαβάκη από Κουφονουτσέϊκα, Αγίας Φανερωμένης, λίγο Αγ. Θεοδώρων, πάνω από του Μπαζούκη, Ραδοβυζίων και Στρατώνος, ελάχιστοι ήταν σε άλλα σημεία.

Όπως κι οι άλλοι κυρίως Πραμαντιώτες και Μελισσουργιώτες ακολούθησαν την τακτική ο ένας δίπλα στον άλλον, να γνωρίζονται μεταξύ τους, να βοηθάει ο ένας τον άλλο και να βρούνε καμιά δουλειά, κάποιο μεροκάματο. Στα Θεοδώριανα είχαμε και δύσκολα εμφυλιοπολεμικά σε σύγκριση με άλλα χωριά και πολλοί φυλάγονταν από παντού. Μεγάλες οικογένειες, είχαν μάθει να φτιάχνουν αχυροκαλύβες (τσουρλοτές) κι αυτοί, εκεί μπήκαν στην αρχή όλοι τους. Εξ Άλλου υπήρχαν οικογένειες που ερχόταν πριν το 1940 να ξεχειμωνιάσουν και γνώριζαν τόπους και καταστάσεις. Πολλοί από αυτούς τα καλοκαίρια στο χωριό τους. Ήταν γύρο στις 70 οικογένειες που ερχόταν στην Άρτα τους χειμώνες, αργότερα μέχρι το ΄60 ή ΄70 ήρθαν κι άλλοι. Μερικοί από αυτούς είχαν και τα πρόβατα τους κι τα βγάζανε εδώ γύρο στο δάσος και παραπάνω, όπως οι Πλακαίοι, Τζουβάρας, Κοντογιάννης και γύρο στους 10 ήταν αγωγιάτες. Πολλοί άργησαν να φτιάξουν σπίτια πέτρινα, έστω δύο δωμάτια. Ας μην ξεχνάμε ότι το πόσιμο νερό έφτασε στην βαλαώρα από τον Παπαβασιλείου, οι μαντεμένιες βρύσες που είχαν μπει σε διάφορα σημεία, όπως στα Κουφονουτσέϊκα, να έχουν νερό οι νοικοκυρές για δύο ώρες κρατούσε, να γεμίσουν οι βαρέλες, οι στάμνες κι οι τενεκέδες. Ως αφορά τα οικόπεδα μικρά κι εδώ, ο ένας πάνω στον άλλον κι δρόμοι στην αρχή, τίποτα, σοκάκια, είχαν και τις πέτρες που ήταν γεμάτος ο τόπος παντού. Τα οικόπεδα αυτά πολλές φορές πληρώθηκαν δύο φορές, μία στο ιδιοκτήτη και μία στον Ο.Δ.Ε.Π. Τα καλά έργα υποδομής στο σημείο αυτό της πόλης αργήσανε πολύ. Μετά τις καλύβες πάνω από 20 οικογένειες φτιάξανε σπίτια ή σπιτοκάλυβα και να μην ξεχνάμε ότι και το ρεύμα ήρθε πολύ αργά σε αυτές τις γειτονιές.

Θεοδωριανίτες μαθητές γυμνασίου με κοντό παντελόνι και καπέλο

Σιγά σιγά πολλά παιδιά από την περιοχή του Καναρά άρχισαν να πηγαίνουν στο Γυμνάσιο και πάρα πολλά από αυτά διακρίθηκαν αργότερα στη κοινωνική και δημόσια ζωή. Τα περισσότερα όμως έφυγαν για Αθήνα. Βρίσκουμε ότι μέχρι το 1950 ήταν πάνω από 10 μαθητές, μετά το 1950 γύρο στους 20, όπως ο Πέτρος Σκουτέλας, ο Κώστας Τζαλοκώστας, ο Γιάννης Σκουροπάνος. Μετά το 1960 οι μαθητές πολλαπλασιάστηκαν και γύρο στο 1965-1967 βρίσκουμε 4ο και πλέον μαθητές στα Γυμνάσια Άρτας, όπως Βαγγέλης Κοντογιάννης, Μιχάλης Σιώκης, Λευτέρης Κουτσιούκης, Γιώργος Τσανάκας, Κώστας Κουτσιούκης, Γιάννης Ντζιούνης κ.λ.π. (πολλοί στα Α.Ε.Ι), επίσης 5-6 κορίτσια, όπως Υβόνη Γαλανή, Ντίνα Κατσούλα, 1-2 έγιναν επιστήμονες. Το 1958 έγινε το 5ο Δημοτικό σχολείο, μονοθέσιο και πήγαν αρκετά παιδιά, μέσα στο «τολ», λαμαρίνα εκεί που είναι σήμερα οι Αγ. Ταξιάρχες. Τα αγόρια είχαν δύο λάκες, το εβρεονήματα και την λάκα του Παπαχρήστου, το καλοκαίρι και στο ποτάμι. Επίσης πολλά παιδιά του Γυμνασίου διάβαζαν στο δάσος γιατί η καλύβα ή τα δυο δωμάτια δεν έφταναν.

Οι του Καναρά ήταν σχεδόν ανειδίκευτοι, πρώην τσοπάνηδες οι περισσότεροι, δεν είχαν ούτε ένα μάστορα και έτσι τους χειμώνες αναγκάστηκαν οι περισσότεροι στα πορτοκάλια. Επίσης πολλές γυναίκες ακολουθούσαν τους άνδρες σ΄ αυτό το σκληρό επάγγελμα, μέσα στο κρύο και τις βροχές. Τα πρωϊνά πριν ξημερώσει έβλεπες ομάδες 3-5 ατόμων να κατεβαίνουν την Τζουμέρκων για το Μουχούστι. Οι Θεοδωριανίτες δεν είχαν πολλούς μικροαστούς ή αστούς στην πόλη, όπως ο Στόγιας, Διαμάντης, Τσιρογιάννης, Παναγιώτου κ.λ.π., δημοσίους υπαλλήλους σχεδόν τίποτα, αργότερα λίγους χωροφύλακες.

Το Δεκέμβρη του 1944 ζήσαμε από κοντά την μάχη του Αϊ Λιά μεταξύ των ΕΑΜ και ΕΔΕΣ και ευτυχώς λακίσανε όλοι. Το 1949 έφτιαξαν δικό τους σώμα προσκόπων και αργότερα μπήκαν στην Άρτα με αρχηγό τον Γ. Βασταρούχα και δικό τους ένα χωροφύλακα (Στ. Σκουτέλα), κράτησε πολλά χρόνια με παρελάσεις κ.λ.π. Πολιτικά ήταν το 80% και παραπάνω με την ΕΡΕ και κοντά στον Δημ. Καρατζένη και αργότερα στον Ντ. Παπαδημητρίου, στην Ε.Κ (Γαρουφαλιά-Λιαροκάπη) ελάχιστοι και με την αριστερά αρκετοί. Στα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Ν. Ζέρβα επί χούντας ήταν πολλοί πρώην αντάρτες που έλαβαν μέρος στην παρέλαση που ακολούθησε. Ήταν η πρώτη συνοικία που έφταιξε ποδοσφαιρική ομάδα, το ΑΜΟΚ με πολλές επιτυχίες (Γιάννης Παπαγιάννης).

Θεοδωριαμίτησες για ξύλα και νερό

Μετά το 1965 πολλά παιδιά που δεν έφυγαν για Αθήνα και δεν πήγαν στα γράμματα ακολούθησαν τις τεχνικές δουλειές, όλων των ειδών, όπως και στο εμπόριο.

Σημείο αναφορές οι Θεοδωριανίτες είχαν το Μονοπλιό (Σερδενές), τον Άγιο Γεώργιο (Αθ. Κολοβός-Αρ. Ζώης), την πλατεία Μπαζούκη-Κυν. Σύλλογο (Λεων. Κοντογιάννης) και αργότερα τα καφενεία στα Κουφονουτσέϊκα. Από το 1960 σχεδόν είχαν εμφανισθεί και λίγα μπακαλοκαφενεία, όπως των Αρ. Κυρτσά και Στ. Μαντέελο και να μην ξεχνάμε ποτέ τις ταβέρνες του Τζαδήμα και Τλούπα που είναι για πολλά χρόνια από τις πιο γνωστές στην πόλη και επιζούν ακόμα.