Λέγοντας κοινωνία, δεν εννοούμε την συμπαρεύρεση του πλήθους, τη αναγκαστική συνύπαρξη των ανθρώπων, σε μια μεγάλη πόλη, ας πούμε. Κοινωνία δεν είναι το συνωστισμένο πλήθος. Κοινωνία είναι θα πει μετοχή, συνάντηση. Κοινωνία είναι το γεγονός της διάδρασης ανεξάρτητων, αυτόβουλων ανθρώπων. Κοινωνία δεν είναι η περιγραφή ενός ρυθμισμένου με νόμο και αρχές πλήθους, αλλά το αποτέλεσμα της ζύμωσης απειράριθμων ατομικών βουλήσεων, διαβημάτων, πράξεων και ονείρων. Κοινωνία είναι το παράγωγο και το επιτευγμένο μιας άπειρα εκτεταμένης διαπραγμάτευσης μεταξύ ανθρώπων για όλα.
Η κοινωνία είναι ζητούμενο.
Υπάρχει, εντούτοις, μια σκοτεινή σταθερά που διατρέχει όλες τις ιστορικές περιόδους, ακόμη και την χρυσή εποχή της αρχαιότητάς μας και δεν φαίνεται να εκλείπει ίσως από κανένα έθνος και κράτος. Όμως, το ότι δεν εκλείπει, δεν σημαίνει ότι είναι φυσική κατάσταση. Είναι μια εδραιωμένη, ριζωμένη, ασάλευτη και διαχρονική «ανωμαλία». Αναφέρομαι στην στρέβλωση που ονομάζεται «Ανισοκατανομή Πλούτου» και «Οικονομική Ανισότητα.» Το απλό αλλά ζοφερό δεδομένο ότι ένα μικρό μέρος του πληθυσμού κατέχει το συντριπτικό ποσοστό του πλούτου. Συγκεκριμένα, σε διεθνή κλίμακα το 1% του πληθυσμού έχει περισσότερο από το διπλάσιο του πλούτου που έχουν μαζί 6.9 δισεκατομμύρια άνθρωποι! 1 στα 5 παιδιά δεν πηγαίνει σχολείο λόγω φτώχειας! 10.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε ημέρα λόγω φτώχειας και μη πρόσβασης σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη! Στην Ελλάδα το πλουσιότερο 20 % του πληθυσμού έχει 6 φορές μεγαλύτερο εισόδημα από το φτωχότερο 20% του πληθυσμού, αναλογία πολύ χειρότερη από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Και επίσης ένα ελαχιστότατο ποσοστό του πληθυσμού διαθέτει το συντριπτικό ποσοστό του πλούτου, όπως στις περισσότερες χώρες.
Αυτή η πραγματικότητα είναι η κεφαλαιωδέστερη πολιτισμική ανωμαλία, με ανυπολόγιστα καταστροφικές συνέπειες για το ανθρώπινο γένος. Η ανωμαλία αυτή έχει εξασφαλίσει μια πρωτόγνωρη ανθεκτικότητα στο χρόνο και στην ποικιλότητα των πολιτισμών και των λαών. Έχει εδραιωθεί ωσάν μια σταθερά, η οποία υπερβαίνει περιόδους ειρήνης, πολέμους, λοιμούς, καταστροφές, πολιτισμούς και διαμένει. Εδάφη κτώνται και χάνονται, αυτοκρατορίες γεννώνται, κράτη ευημερούν και καταρρέουν, πολιτεύματα εναλλάσσονται, ιδεολογίες αναβοσβήνουν, και η ανωμαλία αυτή διατηρείται και τα διαπερνά αλώβητη. Αψηφά όλες σχεδόν τις ιστορικές αλλαγές και αναφαίνεται ως υπέρτερη και υπεριστορική.
Αυτή η αιματηρή ανωμαλία που αυτοδείχνεται ως φυσική πραγματικότητα, δεν είναι παρά μια οικτρή στρέβλωση της αντίληψη για την πραγματικότητα από την πλευρά των πολλών. Είναι το παράγωγο μιας συλλογικής αυτό-υποτίμησης αλλά και του οπλοστασίου μεθοδεύσεων συντήρησης του status quo από μέρους των ελάχιστων ωφελουμένων, που περιλαμβάνει τον διορισμό ή την πριμοδότηση κυβερνήσεων, τη θέσπιση νόμων που προασπίζονται κατά απόλυτη προτεραιότητα την περιουσία και την καθεστηκυία τάξη, την προαγωγή ιδεολογιών που πείθουν τους πολλούς όχι μόνο να μην αντιλαμβάνονται, αλλά και να αρέσκονται στην κραυγαλέα ανισότητα-ανισοκατανομή. Όπως ακριβώς στην εποχή που ζούμε, της ακραίας κατίσχυσης της ανισότητας αλλά και της λογικής της, με σοφιστικές, λογικοφανείς επινοήσεις, όπως ο νεοφιλελευθερισμός, η «ελευθερία της αγοράς», οι «ίσες ευκαιρίες», κ.α.
Θέλω να τονίσω ότι η αναγνώριση αυτής της κραυγαλέας, τερατώδους ανωμαλίας, δεν απαιτεί καμμία συνταύτιση με κόμματα και ιδεολογίες οι οποίες, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, διεκδικούν εργολαβικά το δικαίωμα στηλίτευσης της ανισότητας. Απαιτεί απλή, καίτοι δυσεύρετη και εντέχνως πολεμημένη, «διάκριση» και «αναγνώριση» του προφανούς.
Η κραυγαλέα ανισοκατανομή του πλούτου, η τερατώδης οικονομική ανισότητα είναι η διαχρονική ανωμαλία που είτε εκφεύγει της προσοχής μας ή είτε αποφεύγουμε να την αντικρύσουμε ίσως γιατί κι εμείς έχουμε αποκομίσει ορισμένα ψιχία ευημερίας και συμπαρατασσόμαστε βλακωδώς, σε μια φαντασιωτική ταύτιση, με τους κροίσους.
Η ανωμαλία αυτή είναι δομικά υπεύθυνη για τα δεινά των συνανθρώπων μας, και είναι απολύτως σαφές ότι έχει ως αιτία της έναν βαθύ καρκίνο της ηθικής μας. Και είναι εκείνος ο παράγοντας ο οποίος κυρίως δηλητηριάζει την κοινωνία και δεν της επιτρέπει να υπάρξει ως γεγονός συνάντησης. Διότι επιμολύνει με πόνο και στέρηση, με παραλυτικό άδικο, τους δεσμούς και τις σχέσεις των ανθρώπων, και τις καθιστά συγκρουσιακές. Να μεταστοιχειώνονται από απόπειρες συνάντησης και συνομιλίας σε επιδρομές επιβολής ή διαβήματα επιβίωσης και να κακοφορμίζουν οι σχέσεις και να γεννώνται οι τάξεις και οι κάστες. Η κραυγαλέα ανισοκατανομή του πλούτου, συνυφασμένη με την απληστία, την αδικία και την απανθρωπιά είναι η διαχρονική κακοήθεια της κοινωνίας μας.
∗Φωτογραφία: Imelda