Στην καρδιά της Πρέβεζας, εκεί όπου κάποτε έσφυζε από ζωή ο στρατώνας στα «Παλιοσάραγα» – η γνωστή «Βάση» –, σήμερα κυριαρχεί η εικόνα της εγκατάλειψης. Ο ιστορικός αυτός χώρος, που συνδέεται με την παρουσία του Ελληνικού Στρατού από το 1912 και έχει μνημονευθεί ακόμη και από τον ποιητή Κ. Καρυωτάκη, στεγάζει πλέον μόνο ερείπια και κινδύνους για τη δημόσια υγεία.
Πρόκειται για το πρώην στρατόπεδο Σολωμού, το οποίο λειτούργησε έως το 2005 και περιλαμβάνει τέσσερα κτήρια που ανήκουν στο Ταμείο Εθνικής Άμυνας (ΤΕΘΑ): δύο διώροφα κτήρια, που χρησιμοποιήθηκαν ως στρατολογία και κοιτώνες, και δύο αποθήκες. Εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια, οι εγκαταστάσεις παραμένουν παρατημένες, με αποτέλεσμα ολόκληρη η περιοχή να έχει μετατραπεί σε έναν χώρο ντροπής για την πόλη, αλλά και σε υγειονομική βόμβα.
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι οι δύο αποθήκες, οι οποίες εξακολουθούν να είναι στεγασμένες με φύλλα ελενίτ, δηλαδή αμιαντοτσιμέντου. Η κατάσταση των στεγών έχει επιδεινωθεί δραματικά με την πάροδο του χρόνου, με αποτέλεσμα να εγκυμονεί πλέον σοβαρός κίνδυνος έκλυσης ινών αμιάντου στο περιβάλλον.
Είναι γνωστό ότι ο αμίαντος αποτελεί έναν από τους πιο επικίνδυνους καρκινογόνους παράγοντες και η παραμονή του σε κατοικημένη περιοχή συνιστά απειλή για τους περίοικους αλλά και για κάθε πολίτη που διέρχεται ή επισκέπτεται τον χώρο.
Παρά τις επανειλημμένες παρεμβάσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου «Πρέβεζα» (με έγγραφο προς το ΥΠΕΘΑ ήδη από το 2022), τις αναφορές στον τοπικό Τύπο αλλά και τον κοινοβουλευτικό έλεγχο που ασκήθηκε, η Πολιτεία δεν έχει ανταποκριθεί ουσιαστικά. Οι απαντήσεις του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας χαρακτηρίζονται από γενικότητες και αοριστολογίες, ενώ καμία πρακτική ενέργεια δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα για την επίλυση του προβλήματος.
Η διατήρηση του αμιάντου στον χώρο αντίκειται στις κείμενες διατάξεις. Σύμφωνα με το Π.Δ. 212/2006, η απομάκρυνση υλικών που περιέχουν αμίαντο επιτρέπεται μόνο από εξειδικευμένα και αδειοδοτημένα συνεργεία, με αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Επιπλέον, η ΚΥΑ 13588/725/2006 και ο Κανονισμός REACH της ΕΕ χαρακτηρίζουν τον αμίαντο ως επικίνδυνο απόβλητο, που πρέπει να συλλέγεται και να διατίθεται με ειδικές διαδικασίες. Είναι λοιπόν σαφές ότι η παραμονή του φθαρμένου ελενίτ στον εγκαταλελειμμένο στρατώνα δεν είναι μόνο ζήτημα αισθητικής ή τοπικής ανάπτυξης, αλλά άμεσο ζήτημα δημόσιας υγείας.
Την ίδια στιγμή, ο χώρος διαθέτει σημαντική ιστορική και αρχιτεκτονική αξία. Το ερώτημα αν υπάγεται στις διατάξεις του Ν. 4858/2021 περί προστασίας αρχαιοτήτων και πολιτιστικής κληρονομιάς παραμένει ανοιχτό. Εάν χαρακτηριστεί ως νεότερο μνημείο, τότε η αξιοποίησή του θα πρέπει να γίνει με σεβασμό στην ιστορία και την ταυτότητα της πόλης. Το 2018 άλλωστε, στο master plan του Δήμου Πρέβεζας είχε προβλεφθεί η μετατροπή της «Βάσης» σε χώρο πρασίνου, μια πρόταση που θα μπορούσε να προσδώσει νέα πνοή στην περιοχή και να ενισχύσει τον τουριστικό χαρακτήρα της πόλης.
Σήμερα όμως, αυτό που κυριαρχεί είναι η εικόνα παρακμής: ρημαγμένα κτήρια, σπασμένα παράθυρα, φθαρμένα υλικά και στέγες που διαλύονται. Πρόκειται για μια εικόνα που δεν συνάδει με μια πόλη που θέλει να προβάλλει τον πολιτισμό και τον τουρισμό της, ούτε φυσικά με μια κοινωνία που οφείλει να προστατεύει την υγεία των πολιτών της.
Η απομάκρυνση των επικίνδυνων στεγάσεων, η πιθανή υπαγωγή των κτηρίων στις διατάξεις περί προστασίας μνημείων και η τελική απόδοση του χώρου στην τοπική κοινωνία αποτελούν τρία άμεσα και αναγκαία βήματα. Η καθυστέρηση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Η Πρέβεζα αξίζει έναν χώρο ιστορικής μνήμης, πρασίνου και πολιτισμού – όχι έναν ερειπιώνα που απειλεί τη δημόσια υγεία.
γράφει ο Απόστολος Σπ. Παπαδημητρίου
Αρχαιολόγος