Η πενταετής θητεία των Δημάρχων και Περιφερειαρχών, η δυνατότητα ανάθεσης μεγάλων έργων( αύξηση του ποσού που προβλέπονταν στο παρελθόν), η «κατάτμηση» έργων με μεγαλύτερη ευκολία, οι αναθέσεις μέσω του κατεπείγοντος, η συνέχεια της πρακτικής των προφορικών αναθέσεων, η αυτονόμηση των τοπικών αρχόντων από την εθνική-κεντρική διοίκηση δημιουργούν «υπερεξουσίες», «συγκεντρωτισμό» και επί της ουσίας ένα εκρηκτικό σπιράλ για την επομένη των εκλογών.
Το πρόβλημα της διαφάνειας αλλά κυρίως του μη ορθολογικού χαρακτήρα διανομής χρημάτων είναι ορατό όσο ποτέ στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η αντιπολίτευση με τις νομοθετικές Ρυθμίσεις αρχικά του κ. Θεοδωρικάκου και εν συνεχεία του κ. Βορίδη και την ουσιαστική κατάργηση της απλής αναλογικής έχει τα «χέρια της δεμένα» στο όριο παρέμβασης και ελέγχουν( μειωμένος αριθμός και στις επιτροπές) . Οι δε πολίτες είτε αδιαφορούν συναινώντας επί της ουσίας αυτές τις πρακτικές ή προσπαθούν να συμμετέχουν σε αυτή την διαδικασία.
Όπως σωστά επισημαίνει ο έμπειρος δημοσιογράφος Χρήστος Μέγας σε άρθρο του η συγκεκριμένη κατάσταση που δημιουργείται «Ευνοεί τις συνεργασίας εν είδει «partners», ουσιαστικά «εργολάβων» της πολιτικής που αθροίζουν «διπλώματα» εργοληπτών 1ης, 2ας, και 3ης τάξης ώστε να πάρουν έργα 6ης τάξης…»
Δεν είναι όμως μόνο αυτό.
Την τελευταία τετραετία οι απευθείας αναθέσεις στην Ήπειρο έχουν αυξηθεί έως και 30%. Πρωταγωνιστής αρνητικός η ίδια η Περιφέρεια Ηπείρου αλλά και Δήμοι όπως ο Δήμος Ιωαννιτών αλλά και ο Δήμος Πρέβεζας.
Σαφώς η παραπάνω τακτική σε πολλές των περιπτώσεων είναι σύνηθες φαινόμενο και αρκετές φορές αναγκαστική. Προφανώς επίσης είναι και νόμιμη. Το ζήτημα είναι αν είναι και ηθική. Και εν πάση περιπτώσει μπορεί να ακολουθηθεί άλλη διαδικασία.
Πρέπει επομένως να γίνει απαίτηση των τοπικών κοινωνιών για όρους διαφάνειας και δημοκρατίας αλλά και στην βάση της χρηστής διοίκησης, ο περιορισμός, ο έλεγχος ή η εξάλειψη των απευθείας αναθέσεων και προφανώς των προφορικών αναθέσεων.
Η Κυβέρνηση της Ν.Δ αύξησε δραστικά με νομοθετική πρωτοβουλία την δυνατότητα στους Δημάρχους και Περιφερειάρχες να καταβάλλουν παραπάνω χρήματα με αυτή την διαδικασία σε συγκεκριμένα έργα. Επομένως οι προγενέστερες νομοθετικές ρυθμίσεις ευνόησαν αυτές τις πρακτικές καθώς στην προηγούμενη Βουλή ψηφίστηκε ρεκόρ ποσών που μπορούν να δαπανηθούν με αυτό τον τρόπο. Καθοριστικός παράγοντας και η «νεκρή» περίοδος της covid-19 στο όνομα της οποίας δόθηκαν δυνατότητες και πολλά χρήματα στους Δήμους.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα βέβαια έγκειται ειδικά στην πρακτική των προφορικών αναθέσεων με το «στόμα». Δυστυχώς δεν είχαμε την «σταδιακή εξάλειψη» του φαινομένου τα τελευταία χρόνια, το αντίθετο θα έλεγε κανείς ότι συνέβη. Σε αυτή την πρακτική δεν υπάρχουν πολλές φορές αποδείξεις για αυτές τις «συνεννοήσεις»- αναθέσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που έφτασαν είτε στην δικαιοσύνη είτε σε αναγκαστικούς «συμβιβασμούς» οι οποίοι δεν ήταν πάντοτε επωφελείς για τους Δημότες.
Σε μια εποχή που η «πολιτική αγνοείται» και σε κεντρικό επίπεδο, η «μεταγραφολογία» κυριαρχεί και το αισθητήριο εξασθενεί , κυριαρχεί η λογική ειδικά στους Δήμους και τις Περιφέρειες του «βολέματος» , του ατομικού δρόμου και της μη ορθής κρίσης ενδεχομένως των κατάλληλων προσώπων για την επιλογή τους στις εκλογές σε Δήμους και Περιφέρειες.
Πρέπει επομένως να γίνει απαίτηση των τοπικών κοινωνιών για όρους διαφάνειας και δημοκρατίας αλλά και στην βάση της χρηστής διοίκησης να περιοριστούν , να ελεγχθούν ή να εκλείψουν οι απευθείας αναθέσεις και προφανώς οι προφορικές αναθέσεις.
Για να γίνει αυτό όμως χρειάζεται και νομοθετική πρωτοβουλία ριζική και έλεγχος ουσιαστικός από εποπτικές και ανεξάρτητες αρχές.
Στις μικρές τοπικές κοινωνίες, που οι απαιτήσεις συγκριτικά με τα μεγάλα αστικά κέντρα είναι πιο περιορισμένες, διανέμονται “πακτωλοί χρημάτων” με όρους που δεν συνάδουν με ευρωπαϊκό κράτος και σίγουρα με όρους που υπονομεύουν τη νοημοσύνη μας.