Κοιμήσου, μάνα, μην ταλαιπωρείσαι, είπες,
είμαστε κοντά στα Τέμπη,
το πρωί θα έρθω να πιούμε καφέ, είπες
δε σου λέω ακόμη καλό μήνα
Συγκλονισμένη είναι όλη η χώρα από το πολύνεκρο δυστύχημα με τις δύο αμαξοστοιχίες στα Τέμπη. Οι εικόνες φρίκης των θυμάτων που βρήκαν τραγικό τέλος ανάμεσα στο ατσάλι και τις φλόγες, προκάλεσαν ανείπωτη θλίψη σε όλη την κοινωνία, προβληματίζοντας παράλληλα και εξοργίζοντας τους πολίτες για το γεγονός που προκάλεσε όλη αυτή την τραγωδία. Μέχρι τις στιγμές που γράφετε αυτό το κείμενο οι νεκροί έχουν περάσει τους σαρανταέξι και οι τραυματίες άλλοι σε σταθερή και άλλοι σε κρίσιμη κατάσταση έχουν μεταφερθεί στην Λάρισα, την Κατερίνη και την Θεσσαλονίκη.
Στην Ελλάδα δεν λειτούργησε ποτέ ένα αυτόματο εθνικό σύστημα προστασίας των σιδηροδρομικών μεταφορών. Το ηλεκτρονικό σύστημα σηματοδότησης –συμβατό με εκείνο των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών– εγκαταστάθηκε, αλλά δεν λειτούργησε λόγω βλαβών και δολιοφθορών, ενώ το έργο αποκατάστασης και αναβάθμισής του, που ξεκίνησε το 2014, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, έχοντας ήδη λάβει επτά παρατάσεις.
Με τέτοιου είδους συστήματα το τραγικό δυστύχημα θα είχε αποφευχθεί, καθώς εξασφαλίζουν ότι τα τρένα «επικοινωνούν» μεταξύ τους και με τις τροχιές, καθώς και με ένα κέντρο ελέγχου.
Ηδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε σε προτεραιότητα τη δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος διαχείρισης της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας στην Ευρώπη. Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, μέσω του Γ΄ ΚΠΣ και του ΕΣΠΑ διατέθηκαν από το 2007 έως το 2020 σχεδόν 4 δισ. ευρώ, χωρίς τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Τίποτα δυστυχώς δεν φαίνεται λοιπό να είναι τυχαίο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε πριν 15 μέρες την χώρα μας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω μη συμμόρφωσης με τους κανόνες για τις σιδηροδρομικές μεταφορές. Η παρακμή ήταν χρόνια δυστυχώς ήρθε στην επιφάνεια όμως με τον χειρότερο τρόπο.
Αυτό που προκαλεί εντύπωση πάντως είναι το γεγονός ότι για περίπου 12 λεπτά δύο τρένα, ένα εμπορικό και ένα επιβατικό κινούνταν προς την ίδια κατεύθυνση χωρίς κανείς να το αντιληφτεί.
Το δε σύστημα είναι απαρχαιωμένο μιας και μιλάμε για χειροκίνητη αλλαγή στις ράγες που γίνεται μέσω κλειδιού. Για το συγκεκριμένο θέμα και την άμεση αλλαγή του εξοπλισμού είχαν γίνει πλήθος καταγγελιών από τους συνδικαλιστές και τους εργαζόμενους χωρίς βέβαια καμιά αλλαγή.
Ξεσπούν οι συγγενείς των θυμάτων για το δυστύχημα στα Τέμπη.
Πόνος και οργή και ένα τεράστιο γιατί για την τραγωδία με θύματα δεκάδες νέα παιδιά.
Συγκλονιστική η παρακάτω τοποθέτηση συγγενή θυμάτων.
«Είμαι με τα ηρεμιστικά. 40 χρόνων “έφυγε” ο σύζυγός μου και 5 χρόνων το παιδί μου. Ήταν στο πρώτο βαγόνι. Όλοι οι άνθρωποι που είναι εκεί, είναι άχρηστοι, να φύγουν. Βγαίνουν κάποιοι βουλευτές και μας λένε συλλυπητήρια. Να μου πουν τι; Θα μου φέρουν πίσω το παιδί μου και τον άντρα μου; Να απολυθούν όλοι, είναι όλοι άχρηστοι».
«Να αναγνωρίσω τι; Μια στάχτη;…»
Η μαρτυρία της όταν κλήθηκε να αναγνωρίσει την οικογένειά της, είναι συγκλονιστική. «Και που πήγαμε (σ.σ. στο νοσοκομείο), τι είδα; Δεν βρήκαμε τίποτα, είδα το παιδί μου, τον άντρα μου; Είδα κάτι; Δεν μου πήραν DNA. Στάχτες πήρα και αποκαΐδια, δε μου έδωσαν τίποτα. Τι; Να αναγνωρίσω μια στάχτη; Δεν μπορώ να κηδέψω τον άντρα μου και το παιδί μου. Έπρεπε να ντρέπονται που βγαίνουν στις τηλεοράσεις. Ντροπή τους και αίσχος, μπορεί να ήταν μέσα στο βαγόνι τα δικά τους τα παιδιά».
Ο καταλογισμός των ευθυνών-και τα δικαστήρια στις οθώνες
Συλλάβαμε ένα σταθμάρχη και καθαρίσαμε; Ναι, ο σταθμάρχης μπορεί να έκανε λάθος, αλλά είναι εντελώς ανεύθυνο να αποδώσουμε το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών μόνο το ανθρώπινο λάθος, όπως έκανε ο πρωθυπουργός. Πίσω από το ανθρώπινο λάθος υπάρχει ένα διαρκές έγκλημα.
Ο σταθμάρχης, όντως μπορεί να είναι υπαίτιος και αυτός για την καταστροφή, να έχει τεράστια ευθύνη στην μοιραία κίνηση της αλλαγής του κλειδιού. Αλλαγή κλειδιού χειροκίνητα εν έτη 2023 για ολόκληρο σιδηροδρομικό δίκτυο. Θα κριθεί από την Δικαιοσύνη όπως πρέπει και αυτό είναι το σωστό. Θα πληρώσει πιστεύω, ας μην έχουμε αυταπάτες, έτσι συμβαίνει με τους φτωχοδιάβολους του κόσμου τούτου.. Πάντα κάποιος βρίσκεται να επωμιστεί όλο το βάρος… και συνήθως είναι από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα.. Οι ψυχές ζητούν δικαίωση κανείς δεν θα βρεθεί να πει στον ένοχο να μην πληρώσει. Αλήθεια όμως όλο το επιτελικό κράτος κρεμόταν από έναν 60χρονο σταθμάρχη; Αλήθεια πόσο κοστίζει μια συγνώμη;
Κανονικά έπρεπε να συλληφθούν όλοι οι διοικητές του ΟΣΕ και όλοι οι υπουργοί Μεταφορών των τελευταίων 20 ετών. Αυτοί που άφησαν το σιδηροδρομικό δίκτυο χωρίς σύστημα ασφαλείας, το οποίο θα «διόρθωνε» το ανθρώπινο λάθος και θα απέτρεπε την τραγωδία.
«Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας βάζει μπρος το μεγαλύτερο πρόγραμμα σιδηροδρομικών έργων, που έχει γίνει ποτέ στη χώρα, ύψους 3,3 δισ. ευρώ, που θα αλλάξει το χάρη των μεταφορών», είχε πει ο υπουργός Καραμανλής, μιλώντας στην εκδήλωση του ΟΣΕ για το Ευρωπαϊκό Έτος Σιδηροδρόμων τον Σεπτέμβριο του 2021.
Τον Ιούνιο του 2022 οι Ιταλοί επικεφαλής της ΤΡΑΙΝΟΣΕ εξήγγειλαν τη δρομολόγηση τρένων που θα έφταναν τα 200 χιλιόμετρα την ώρα και θα έκαναν το δρομολόγιο Αθήνα-Θεσσαλονίκη σε τρεισήμισι ώρες.
Οπότε ανακύπτουν τα εξής ερωτήματα:
⬛ Μέσα σε αυτά τα δισεκατομμύρια δεν χώρεσαν όσα απαιτούνταν για να έχουμε σύστημα ασφαλούς κυκλοφορίας των τρένων;
⬛ Είναι αλήθεια ότι σε ορισμένα σημεία του δικτύου υπήρχε τέτοιο σύστημα και σε άλλα όχι; Και ποιος έχει την ευθύνη γι’ αυτό;
⬛ Ποιος έλεγξε αυτά που έλεγε η εταιρεία; Πώς θα ήταν δυνατό να κυκλοφορούν τρένα με τέτοιες ταχύτητες, όταν υπάρχουν σημεία του δικτύου που εξαρτώνται από έναν άνθρωπο, χωρίς εναλλακτικό σύστημα ασφαλείας;
Η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης από τον Κώστα Καραμανλή- ο οποίος και παραιτήθηκε από Υπουργός Μεταφορών – επιβεβαιώνει το μέγεθος του προβλήματος που ξετυλίγεται μπροστά μας καθώς δεν απαλύνει τα τραγικά γεγονότα που διανύουμε κυρίως για όσους τα ζουν από πρώτο χέρι ως θύματα ή συγγενείς αυτών. Η στρατηγική υποστελέχωση και υποβάθμιση του ΟΣΕ ήταν διαρκείς από το 2008 και μετά. Οι τραγικές εν έτη 2023 εικόνες με υπαλλήλους χωρίς σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό να αλλάζουν χειροκίνητα με κλειδιά -λες και ήταν αποθήκης- τις ράγες ήταν ντροπή. Ένα σύστημα απαρχαιωμένο. Ούτε οι Ιταλοί ” επενδυτές” με τα ακατάλληλα βαγόνια το άλλαξαν, ούτε οι κυβερνώντες με το σακατεμένο δίκτυο. Η παραίτηση του Καραμανλή επομένως ήταν επιβεβλημένη και ίσως άργησε κιόλας. Δεν αρκεί όμως..