in ,

Ταξίδι στον Χρόνο: Βαλαώρα 1 (Πραμαντιώτες) [του Δημήτρη Χρ. Μπανιά]

Ο αρχιμάστορας Μήτσιος Σταυρούλας (με το καπέλο) με άλλους μαστόρους και Πραμαντιώτες στο Μονοπλιό
editor_image

Συνταξιούχος-Οικονομολόγος


Στην βαλαώρα Άρτας η μεγάλη εποίκιση είχε αρχίσει λίγο πριν την κατοχή, αλλά το μεγάλο μπουμ έγινε μετά το 1945, μέχρι τότε λίγα τα σπίτια εδώ και εκεί και αρκετές καλύβες μέχρι την άνοιξη. Εκείνοι όμως που έκαναν την διαφορά ήταν οι Πραμαντιώτες, ήταν οι πρώτοι που ήρθαν πρώτοι στην πόλη μας από τα ορεινά, από το μεγαλύτερο χωρίο των Τζουμέρκων, την Πράμαντα. Τότε οι Πραμαντιώτες ερχόταν στην Άρτα, πολλοί στην Αμφιλοχία, Αθήνα και Αγρίνιο, λίγοι στα Γιάννενα, μετά το 1965 γέμισαν την Ανατολή.

Οι Πραμαντιώτες είχαν και άλλο ένα για την Άρτα είχαν συγγενείς, φίλους, χωριανούς, εδώ οι περισσότεροι ήταν κι αστοί, όπως Τόδουλος, Σμύρης, Καρατζένης, Ζορμπάς, Τσίκος, Κονταξής, Τσακούμης, Κοντζιάς, Πέτσας, Γιαννάκης, Νάκας, Γκεσούλης, Γεωργάκης, Πολύμερος, Τζαχρήστας, Λιόντος, Νικάκης, Μπούσης, κ.λ.π.

Η Πράμαντα ήταν και κέντρο αρκετά των εμφυλιοπολεμικών, πολλές φορές πέρασε από εκεί ο Άρης και επίσης οι ΕΔΕσίτες ήταν πολλοί εκεί, με αρκετά κατορθώματα από όλες τις πλευρές.

Αφού ήρθαν πρώτοι έπιασαν το καλύτερό σημείο της βαλαώρας, το κέντρο και ξεκίνησαν από την Αγία Σοφιά, όπως ανεβαίνουμε αριστερά και δεξιά. Από τους σημερινούς δρόμους 3/40 Συντ. Ευζώνων, στρατόπεδο, Δαβάκη, Κουφονουτσέϊκα, Αγ. Θεοδώρων, μέχρι Βασ. Κων/νου, επίσης και στην περιοχή Μπαζούκη ανακατεμένοι, αργότερα τους βρίσκεις παντού, γιατί ήταν και πολλοί κι ήταν οι πρώτοι που αστικοποιήθηκαν πλήρως.

Στους Πραμαντιώτες υπήρχε έναν πολύ θετικό στοιχείο για την εποχή εκείνη, υπήρχαν πολλοί μαστόροι όλων των ειδικοτήτων και κυρίως την τέχνη της πέτρας κι αμέσως τα πρώτα χρόνια έφτιαχναν μέσα στο εξάμηνο, χρόνο, σπίτι να βάλουν την οικογένεια μέσα. Ελάχιστες καλύβες υπήρχαν αναμεσά τους. Σε πολλά σημεία, λόγω ανηφόρας και στενότητας όλα γίνονταν με τους αγωγιάτες.

Μετά το 1951 έβγαζαν Βουλευτή συνεχώς μέχρι το 1964 τον Δημ. Καρατζένη, 7 φορές εκλέχτηκε με την ΕΡΕ. Είχαν αποκούμπι οι Πραμαντιώτες, ελάχιστοι ήταν με την Ε.Κ ή την αριστερά. Επίσης Δικηγόρο και καλόν άνθρωπο την Μήτσο Κονταξή, πάντοτε βοηθούσε τους φτωχούς και ανήμπορους. Είχαν και γιατρό τον Βασ. Τσίκο. Είχαν για εκείνα τα δεδομένα και αρκετούς δημοσίους υπαλλήλους. Στην Σκουφά στο εμπόριο υφασμάτων το επίθετο Σμύρης το έβρισκες παντού, τρείς, τέσσερις φορές. Από τα παλαιότερα ζαχαροπλαστεία στην πόλη μας το Αφοί Τόδουλου, πριν την κατοχή. Τα επίθετα Γιαννάκης και Τσακούμης από τους λίγους φουρναρέους της πόλης. Νικάκης έμποροι. Μπούσης, Τζαχρήστας χαλκώματα. Επίσης είχαν και αρκετούς Δημοσίους Υπαλλήλους, καθηγητές, όπως Γκεσούλης Χαρ., Κονταξής Κ..

Σημεία αναφοράς στην πόλη είχαν παλαιότερα το καφενείο του Τόδουλου επί της Σκουφά, στου Κοντοχρήστου απέναντι, των αδελφών Νάκα στη Σκουφά, αλλά κυρίως στο Μονοπλιό το καφενείο του Χαρίση και Γεροδήμων, στα κουφονουτσέϊκα αργότερα και στη γούρνα ο Σαπλαούρας. Επίσης αργότερα ο Κώστας Μεράντζας άνοιξε καφενείο στην Αγ. Σοφίας και Τζουμέρκων και μάζευε όλους τους νέους της εποχής.

Τα παιδιά των Πραμαντιωτών πολλά στα γράμματα, όλων των μορφώσεων και μεγάλος αριθμός κοριτσιών, όλα τα κορίτσια στο Γυμνάσιο. Είχαν όμως και άλλες κατευθύνσεις στις τέχνες για την εποχή τους, όλων των ειδών, αυτοκίνητα,συνεργεία, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, οδηγοί, τεχνολόγοι, μπογιατζήδες. Είχαν και δύο, τρία συνεργεία αυτοκινήτων στην πόλη, όπως οι αδελφοί Καρατζένη. Οι Πραμαντιώτες είχαν και την λεγόμενη «μαγκιά» μέσα τους κι ήταν «παζιαρίσιοι», από παλαιότερα ήταν και εκείνοι που είχαν φορτηγά – ΤΑΧΙ, όπως οι αδελφοί Τσίκου, Μ. Χρύσης, Λάμπρης, Τάτσης (ο Τένιας), ο Λαμπ. Βούλγαρης, Παπακώστας, ο γαμπρός Γούσιας Γιώργος, αργά ο γείτονάς μου Λάμπρος Κωστανίκος, επί χούντας αρκετοί Πραμαντιώτες πήραν άδεια με ένα κατοστάρικο.

Πολιτικά χωρίς σκέψεις με την ΕΡΕ το μεγάλο ποσοστό, στους άλλους λίγα χαρτιά, μετά το 1980 αλλάξανε πάρα πολύ.

Ο Κώστας Λάμπρης που έφτιαξε στην εποχή του τις μεγαλύτερες οικοδομές στην Άρτα

Ας αναφερθούμε λίγο για τους μαστόρους, ήταν πολλοί κτίσανε πολλά σπίτια κι οικοδομές στην Άρτα. Θα αναφέρουμε τους περισσότερους που αρχίσανε με την πέτρα και περάσανε σε όλα τα στάδια της οικοδομής. Βαϊτσης Νίκος και Γιάννης, Καρβέλας Νίκος, Σταυρούλας Μήτσιος, Βούλγαρης Γιώργος, Μητρογιώργος Στ., Μητρογιώργος Αλ., Λάμπρης Δημήτριος, Νούτσος Γιάννης, Αδελφοί Ρούκη Δημήτρης και Χρήστος, Μεράντζας Γιώργος, Μεράντζας Νάσιος, Βούλγαρης(2) Γιώργος, Πάτρας Νίκος, Ζορμπάς Κώστας, Κωστής Γιώργος, Κωστής Δημήτριος, Μπαλτζώης Γιώργος, Μπαλτζώης Ιωάννης, Κωστής Βασίλης, Χρύσης Παντελής, Μολώνης Ανδρέας, Σταυρούλας Κώστας, Γεροδήμος Πάνος, Γεροδήμος Κώστας, Πολύζος Βασίλης, Μολώνης Χρήστος, Λάμπρης Κώστας και Πολύζος Δημήτρης. Οι δύο τελευταίοι περάσανε στα τελευταία στις μεγάλες οικοδομές στην πόλη μας, ο Κώστας Λάμπρης με όποιους συνεργάστηκε και τους έφταιξε οικοδομές ακόμα μολογάνε για την δουλειά του και τους λογαριασμούς. Σίγουρα ξεχάσαμε πολλούς, ήταν περισσότεροι. Θα αναφέρουμε τον μπάρμπα Κώστα Τσώλη και τα παιδιά του που ασχολούνταν στην πόλη μας με τις ασβεσταριές.