Ο Καθηγητής Θεόδωρος Γ. Παππάς, με καταγωγή από τους Μελισσουργούς Άρτας, καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο ετοίμασε, ειδικά για τη σελίδα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας της Ακαδημίας Αθηνών, ένα καλογραμμένο και ενδιαφέρον κείμενο (τίτλος: Ποιος χρειάζεται τα Ελληνικά σήμερα;) με εμπεριστατωμένες απόψεις για τη σπουδαιότητα των κλασικών γραμμάτων στη σημερινή εποχή.
Είναι γνωστό πως η αρχαία ελληνική γραμματεία οριοθετεί την αρχή της ευρωπαϊκής παιδείας. Αναπτύσσοντας τον δημόσιο διάλογο, οι Έλληνες μίλησαν για την ελευθερία, τη δημοκρατία, την επιστήμη, την ενοχή, το νόμο και τις αρχές της ηθικής. Αναζήτησαν την αλήθεια, επεξεργάστηκαν πολιτικές θεωρίες και ηθικές αναλύσεις. Κύριο γνώρισμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού είναι η προσπάθεια να κατανοήσει σε βάθος τον άνθρωπο, τη σχέση του με τους θεούς και τη θέση του στο σύμπαν.
Είναι παγκοίνως γνωστό ότι ο πολιτισμός της ελληνικής αρχαιότητας σφυρηλάτησε πανανθρώπινες αξίες, τις αποτύπωσε γραπτά, τους έδωσε δυναμική και τις κληροδότησε στη σημερινή Ευρώπη, στην Αμερική, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτή η ελληνική κληρονομιά, βασισμένη στο όραμα της οικουμενικότητας, έγινε το ίδιο το πνεύμα του δυτικού πολιτισμού. Η Ελλάδα κληροδότησε στην Ευρώπη την πρώτη πραγματική λογοτεχνία του δυτικού κόσμου, εφεύρε τη δημοκρατία και τον γόνιμο πολιτικό στοχασμό.
Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, είναι επιτακτική η ανάγκη για μια βαθύτερη κατανόηση των αρχαίων κειμένων και του πνευματικού τους περιεχομένου. H κατανόηση του περιεχομένου των κλασικών κειμένων συμβάλλει στο να καταλάβει ο σύγχρονος άνθρωπος τον εαυτό του. O αρχαίος ελληνικός πολιτισμός παραμένει πάντα ζωντανός, διότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν πραγματικοί δημιουργοί και έθιξαν όλα τα προβλήματα που απασχολούν τον άνθρωπο. Οι ρήτορες, οι ποιητές και οι φιλόσοφοι μας άφησαν έργα υψηλής πνευματικής δημιουργίας και παραμένουν μέχρι σήμερα πρότυπα για τους νεότερους. Όλη η ανθρωπότητα οφείλει να γνωρίσει τα πνευματικά και καλλιτεχνικά δημιουργήματα των αρχαίων Ελλήνων προγόνων μας, για να τους μιμηθεί, να μπορέσει έτσι να αγαπήσει το ωραίο και το αληθινό, να αντλήσει από την ακένωτη πηγή γνώσεων των αρχαίων ελληνικών γραμμάτων, για να αγαπήσει περισσότερο τη ζωή.
Στη σημερινή κοινωνία, όπου συχνά κυριαρχεί η βία, όπου ο πολίτης αισθάνεται ανασφαλής, μόνο η ανθρωπιστική παιδεία μπορεί να την καταργήσει με τη διδασκαλία και την προβολή των ιδεών που καλλιεργούν την άρνηση κάθε μορφής της. Αυτή η συνάντηση των νέων με τις αρετές και τις αξίες που θα τους βοηθήσουν να διαμορφώσουν την ηθική και την ισορροπημένη συναισθηματική τους προσωπικότητα, μπορεί να επιτευχθεί κάλλιστα μέσα από την επαφή με τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Απαραίτητη προϋπόθεση και συνθήκη για να επιτευχθεί ο παραπάνω σκοπός είναι η διδασκαλία των κλασικών γραμμάτων να γίνεται μέσα σε ευχάριστο περιβάλλον, όπου διδάσκοντες και διδασκόμενοι γνωρίζοντας και αναλύοντας τις πανανθρώπινες αξίες της ζωής και το βαθύτερο νόημά της, μέσα από ην ακένωτη πηγή των κλασικών κειμένων, θα μαθαίνουν και θα βιώνουν ότι τῆς παιδείας αἱ μὲν ῥίζαι πικραί, οἱ δὲ καρποὶ γλυκεῖς.
Το μάθημα που δίνει η Ελλάδα είναι όχι τόσο μάθημα πολιτικής όσο μάθημα ηθικής. Είναι μάθημα μετριοφροσύνης και οξυδέρκειας, που τοποθετεί τον άνθρωπο στη σωστή του θέση: να είναι ικανός να καταλαβαίνει πολλά, και να ξέρει επίσης ότι υπάρχουν πράγματα που αγνοεί· να αγαπάει τη ζωή, και να γνωρίζει ότι είναι πρόσκαιρη· να χρησιμοποιεί με ικανοποίηση την εξυπνάδα του, χωρίς να ξεχνάει ότι το μέλλον οικοδομείται από αυτούς που κοπιάζουν και προνοούν και που δεν ξεχνούν το ανθρώπινο μέτρο και τον σεβασμό στο θείο, ως ιερούς και απαράβατους κανόνες της ανθρώπινης ζωής.
Η Ευρώπη, η Αμερική, αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα, οφείλει να εκτιμήσει την προσφορά της ελληνικής σκέψης και να έρθει σε επαφή με τα έργα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Το πόσο ζωτικής σημασίας είναι να είσαι «Έλληνας στην παιδεία» τώρα και πάντοτε, διερευνά ο Simon Goldhil στο βιβλίο του: Who Needs Greek? Στην ερώτηση ποιος χρειάζεται τα Ελληνικά, ο καθηγητής Goldhil απαντά: Το ερώτημα «ποιος χρειάζεται τα ελληνικά δεν είναι κλασικιστική έπαρση ή απελπισία, αλλά μάλλον εντολή για αυτογνωσία και συνειδητή εξερεύνηση της θέσης μας στην ιστορία και στον πολιτισμό – της συμμετοχής μας στις πολιτιστικές αξίες. Καθ’ όσον με αφορά, στην ερώτηση “ποιος χρειάζεται τα ελληνικά”, θα απαντούσα: δεν μπορούμε να πορευτούμε χωρίς αυτά».
***Ο Θεόδωρος Παππάς είναι Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στο Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, όπου υπηρετεί από το 1989. Διευθύνει το Εργαστήριο Τεκμηρίωσης Ιστορικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Έχει εκπονήσει σειρά μελετών σχετικά με ποικίλα αρχαιογνωστικά θέματα: την αρχαία ελληνική λογοτεχνία και κυρίως την αττική κωμωδία, την ανθρωπολογία της Αρχαίας Ελλάδα, την ελληνική επιγραφική και την αρχαία ελληνική θρησκεία.