Το 2012 ο τότε Πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος κατά τη συζήτηση επί του προϋπολογισμού είπε στη Βουλή, ότι «βρισκόμαστε όχι υπό την επιτήρηση της τρόικα, αλλά υπό την επιτήρηση της ιστορίας». Για την Ελλάδα που κατά τον Ανδρέα Ανδρεάδη, η ιστορία της, είναι ιστορία δανείων, απαιτούνται να γίνουν πολλά από το πολιτικό της προσωπικό ώστε να διαμορφωθεί ένα συγκεκριμένο επιχειρησιακό σχέδιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με στόχο να μην είναι μελλοντικά δέσμια υψηλών δανειοδοτήσεων και επιτηρήσεων από τους δανειστές της.
Η επόμενη μέρα της ελληνικής οικονομίας, μετά την πανδημία και με πολύτιμο εργαλείο το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι το κρίσιμο στοίχημα, ώστε η χώρα να διαμορφώσει ένα νέο παραγωγικό μοντέλο που θα οδηγήσει σε διατηρήσιμη, σταθερή και υγιή ενδογενή ανάπτυξη και δεν θα οδηγηθούμε σε καταστάσεις που θα ευνοούν τα διαχρονικά παρασιτικά κυκλώματα με τάσεις «κοτσαμπασισμού». Μπορεί να γίνει αυτό; Εξαιρετικά δύσκολο, αλλά η ελπίδα πεθαίνει τελευταία.
Αναμφίβολα, το νέο ευρωπαϊκό πακέτο μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης είναι μια μεγάλη ευκαιρία, ένα πολύτιμο εργαλείο, όχι για να αποτελέσει «λάφυρο» για διάφορα συστήματα που θα θελήσουν να «πλιατσικολογήσουν», αλλά για να γίνουν ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις -όρος φορτισμένος με αρνητισμό- που θα ενισχύουν τις προοπτικές ανάπτυξης και δεν θα τροφοδοτούν φαινόμενα απορρύθμισης της αγοράς εργασίας.
Εξάλλου, μια νέα ενδογενής ανάπτυξη (δίκαιη, βιώσιμη και έξυπνη) θα ήταν προς το συμφέρον της χώρας σε συνδυασμό με την ενίσχυση των δημόσιων πολιτικών με τον απαραίτητο βέβαια εκσυγχρονισμό ως προς την αξιοποίησή τους.
Σε εποχές, όχι εθνικής περιχαράκωσης και εγχώριας αυτάρκειας, αλλά κοσμοπολιτισμού και οικονομικής αλληλεξάρτησης, η Ελλάδα μπορεί να θέσει τις βάσεις για στοιχειώδη οικονομική ανεξαρτησία μόνο μέσω ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος στο πλαίσιο ενός μακρόπνοου προγράμματος εθνικής ανασυγκρότησης.
Αυτό το πρόγραμμα δεν αποτέλεσε βάση εθνικής συζήτησης, ώστε να υπάρξει κατ’ ελάχιστο πεδίο συνεννόησης. Παρά τις διαφορές για μείζονα ζητήματα, υπήρχε περιθώριο να επιτευχθεί συμφωνία σε καίρια σημεία, ώστε η χώρα να κερδίσει μεγαλύτερο μερίδιο οικονομικής ανεξαρτησίας από την εντατικοποίηση της παραγωγικής προσπάθειας, την διαφοροποίηση της παραγωγής και τη προσπάθεια μέγιστης δυνατής κάλυψης των βασικών αναγκών της χώρας από τους ίδιους πόρους και με ανταγωνιστικούς όρους.
Στον οδικό χάρτη της Νέας Ενδογενούς Ανάπτυξης η Ήπειρος έχει κομβική θέση και μπορεί να γίνουν πολλά. Αρκεί να υπάρξει μια ουσιαστική συζήτηση στη βάση της δημιουργίας μικρών σχεδίων που θα χρηματοδοτηθούν από τα χρήματα που θα έρθουν στην Ηπειρο. Επί της ουσίας, ότι δεν μπορεί να κάνει το κεντρικό Κράτος να το κάνει η περιφερειακή διοίκηση.
Οι όποιες αναγεννητικές λύσεις περνάνε μέσα από τη δημιουργία αυτού του υγιούς παραγωγικού μοντέλου ανάπτυξης της χώρας, προσαρμοσμένο στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης που έχει ξεκινήσει ώστε να ανακτηθεί η απωλεσθείσα ανταγωνιστικότητα και να ενισχυθεί η παραγωγικότητα.
Πεδία δράσης και παρεμβάσεων υπάρχουν πολλά με γνώμονα και την κλιματική αλλαγή, τη μείωση των ανισοτήτων και των αρνητικών δημογραφικών τάσεων, την ανάπτυξη μιας ισχυρής κουλτούρας κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνης επιχειρηματικότητας αλλά και τη δικτύωση δυναμικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Η Ήπειρος και ο νέος χάρτης
Ο οδικός χάρτης της Νέας Ενδογενούς Ανάπτυξης πρέπει να έχει συντεταγμένες τον πρωτογενή τομέα, τις υπηρεσίες, τον τουρισμό σε όλες του τις μορφές, τη βιομηχανία (σ.σ. άμεσα να αντιστραφεί η τάση της αποβιομηχάνισης) και τη βιοτεχνία, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους τομείς καινοτομίας και υψηλής προστιθέμενης αξίας. Σε αυτό το χάρτη έχει και η Ήπειρος κομβική θέση και μπορεί να γίνουν πολλά. Αρκεί να υπάρξει μια ουσιαστική συζήτηση στη βάση της δημιουργίας μικρών σχεδίων που θα χρηματοδοτηθούν από τα χρήματα που θα έρθουν στην Ηπειρο. Επί της ουσίας, ότι δεν μπορεί να κάνει το κεντρικό Κράτος να το κάνει η περιφερειακή διοίκηση.
Π.χ. μεγάλη συζήτηση γίνεται για τη μείωση του κόστους παραγωγής και πως αυτή επηρεάζει τις τιμές. Εάν δεν έχει η Ελλάδα αυτάρκεια (σ.σ. από το σύνολο των εισαγωγών τροφίμων την πενταετία 2015-2019, περίπου το 20% αφορούσε εισαγωγές κρέατος και αυγών, με συνολική αξία περίπου 5,5 δις ευρώ που σημαίνει ότι η χώρα χάνει μόνο για αυτά το προϊοντα, τις μισές επιδοτήσεις που λαμβάνει από την Ε.Ε., ως άμεση ενίσχυση του αγροτικού της τομέα) και δεν αν δεν αλλάξει υπέρ της το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών, αν δεν αξιοποιήσει τις ιδιαίτερες δυνατότητες που διαθέτει ως χώρα, αν δεν δώσει βάρος στον πρωτογενή τομέα και τελικά αν δεν δοθεί έμφαση στην ενδογενή περιφερειακή ανάπτυξη θα είναι πάντα σε καθεστώς επιτήρησης, με τους αριθμούς να ευημερούν για το κράτος και τους λίγους ενώ ο λαός απλά θα επιβιώνει, με ελαστικές συμβάσεις εργασίας που αυτό επιφέρει και αρνητικές επιπτώσεις στην ζήτηση και άρα στο τζίρο των επιχειρήσεων.
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία και τις επισημάνσεις, η Ήπειρος πρέπει να επενδύσει στον πρωτογενή τομέα. Στην περιοχή υπάρχουν αστείρευτες δυνατότητες, ενώ είναι κυρίαρχη η διάθεση νέων ανθρώπων να δημιουργήσουν. Απλά θέλουν και τις κατάλληλες πολιτικές από το Κράτος που πρέπει να είναι όχι δυνάστης, αλλά αρωγός στις προσπάθειές τους. Παράλληλα πρέπει να δοθεί προσοχή και στήριξη στο ανθρώπινο δυναμικό υψηλής ειδίκευσης το οποίο υπάρχει και δεν αξιοποιείται επαρκώς.
Η επόμενη μέρα πρέπει να αφήσει πίσω της αφορισμούς, διχόνοιες του παρελθόντος, μισαλλοδοξία, φανατισμούς και ακρότητες. Να στείλει μήνυμα νέας κοινωνικής υπευθυνότητας και συλλογικότητας και συνεργασίας όπου είναι εφικτό.
Η Νέα Ενδογενής Ανάπτυξη που είναι ουσιαστικά το «Αγιο Δισκοπότηρο» της εποχής πρέπει να έχει ως στόχο τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας, καθώς αυτή είναι μια βασική συνθήκη του νέου εθνικού κοινωνικού συμβολαίου που έχει ανάγκη η χώρα.