Στη σημερινή δύσκολη οικονομικά συγκυρία που διέρχεται η χώρα μας τα τελευταία χρόνια με πολύ μεγάλο αριθμό ανέργων και τους νέους να παίρνουν το δρόμο της ξενιτιάς, δεν λείπουν οι ευκαιρίες. Δεν χρειάζεται απαισιοδοξία, αλλά πίστη και δουλειά και κυρίως αξιοποίηση όσων μας δίνει η…μάνα ελληνική γη!
Ειδικά στον ορεινό όγκο της Ηπείρου πρέπει να αισθάνεται κανείς ευλογημένος, διότι από μόνη της η περιοχή δίνει διεξόδους, αρκεί να είναι έτοιμος κανείς να τις δει και να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες. Αρκεί κανείς να τολμήσει να επιχειρήσει στον πρωτογενή τομέα, να εφαρμόσει καινοτόμες ιδέες και να εξελίξει παραδοσιακές καλλιέργειες, τηρώντας βέβαια πιστά τους κανόνες ποιότητας. Και δεν είναι μόνο ο πρωτογενής τομέας, ακόμα και ο δευτερογενής και ο τριτογενής μπορεί να δώσει διεξόδους, φθάνει βέβαια να υπάρχει φαντασία και διάθεση για δουλειά. Εξάλλου, όσες δυσκολίες ή ευκολίες υπάρχουν, το τρίπτυχο για να πετύχει κανείς, έστω και με πολύ κόπο, είναι: «δουλειά, δουλειά, δουλειά».
Ο συγκεκριμένος κλάδος πραγματικά χρειάζεται ώθηση και μπορεί να δώσει εναλλακτικές δυνατότητες απασχόλησης σε ανέργους, αν επιτέλους κάποια πράγματα γίνουν με τον σωστό τρόπο. Ανάμεσα στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα μας, έχει επισημανθεί πολλές φορές το ότι οι εισαγωγές μας τα τελευταία χρόνια είναι πολύ μεγαλύτερες από τις εξαγωγές.
Ως προς τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων, φτάσαμε σε αυτό το σημείο επειδή δόθηκαν κίνητρα σε πολλούς αγρότες να μην παράγουν ή να παράγουν κάτι άλλο από αυτό που παρήγαν μέχρι τότε και φυσικά επειδή με τις δικές μας εισαγωγές ωφελούνται και οι «εταίροι μας», είτε είναι από τη Γερμανία, είτε από τη Γερμανία, είτε από τη Γαλλία, είτε από την Αυστρία, είτε από οπουδήποτε αλλού.
Αυτό βέβαια τοποθετεί τη χώρα μας σε μειονεκτική θέση και την εμποδίζει να στηριχθεί στις δικές της δυνάμεις και να αξιοποιήσει τον πλούτο της γης. Φυσικά όλα αυτά τώρα γίνονται αισθητά πιο έντονα από κάθε άλλη φορά.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ζουν σε αγροτικές περιοχές και ασκούν το αγροτικό επάγγελμα, όπως επίσης και άλλοι που κατάγονται από αγροτικές περιοχές και λόγω της οικονομικής συγκυρίας θέλουν να επιστρέψουν στα χωριά τους και να ασχοληθούν με το γεωργικό επάγγελμα.
Η αγροτική παραγωγή, από την στιγμή που υπάρχει ο αγρός μπορεί να συνδυαστεί και με την αντίστοιχη εναλλακτική μορφή τουρισμού που είναι ο αγροτουρισμός και να δοθεί έτσι η δυνατότητα για απασχόληση και σε πολλούς νέους.
Ο αγροτουρισμός έχει προωθηθεί σαν έννοια από το ίδιο το κράτος με σκοπό να δοθεί μία εναλλακτική δυνατότητα για την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας στις αγροτικές περιοχές, η οποία θα συνδυάζει και την βιώσιμη ανάπτυξη.
Θυμάμαι όταν σπούδαζα για το πρώτο μου πτυχίο στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, πριν περίπου τρεις δεκαετίες, τον καθηγητή μου Λεωνίδα Παπακωνσταντίνου (εμπνευστή των προγραμμάτων Leader [Λίντερ]) που μας έλεγε για την σημασία του αγροτουρισμού, η εφαρμογή του οποίου περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ανάπτυξης ενός τόπου με πολλαπλές παρεμβάσεις που συγκλίνουν αλλά και οδηγούν στην ευημερία του τοπικού πληθυσμού.
Με τον Λ. Παπακωνσταντίνου, ανώτατο στέλεχος της Αγροτικής Τράπεζας συζητήσαμε πολλές φορές για τον αγροτουρισμό και πάντα μου μιλούσε, ξέροντας ότι κατάγομαι από την Άρτα, για τις δυνατότητες που έχει η περιοχής μας.
Άρα, ο στόχος είναι να αξιοποιηθούν πολλές αναξιοποίητες περιοχές της υπαίθρου, να αναζωογονηθεί η περιφέρεια και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Βέβαια θα πρέπει να υπάρχει ένας συνολικός σχεδιασμός για κάθε νομό που θα βασίζεται στη συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των τοπικών φορέων και επιχειρηματιών.
Το παράδειγμα της Αρκαδίας
Αντιγράφω: Περιπτώσεις ανάπτυξης επιχειρηματικής δράσης στον πρωτογενή τομέα και την μεταποίηση στην ορεινή Αρκαδία, μια περιοχή που θεωρείται μειονεκτική.
Στο Ψάρι, του παλαιού δήμου Τρικολώνων, ένα μικρό χωριό στην καρδιά της Γορτυνίας, βρίσκεται μια πρότυπη συνεταιριστική-συνεργατική αγροτική επιχείρηση, η «Αρκαδιανή». Ο κ. Μάκης Παπούλιας, εμπνευστής της ιδέας και μέλος της ομάδας που διαχειρίζεται την επιχείρηση, μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ανέφερε ότι κάθε επιχείρηση που στοχεύει στον αγροτουρισμό οφείλει να προσφέρει ένα σύνολο δραστηριοτήτων και παροχών, που να ξεπερνούν τις απλές διαδικασίες και να μπορούν να ανταγωνιστούν τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Η μονάδα δραστηριοποιείται σε δέκα διαφορετικούς τομείς, που περιλαμβάνουν βιοτεχνία παραδοσιακών ζυμαρικών και γλυκών, συλλογή, αποξήρανση και τυποποίηση αρωματικών φυτών, από το Μαίναλο και τον Ταΰγετο. Στο χώρο φιλοξενείται μια μοναδική βιβλιοθήκη που περιλαμβάνει 650 παλαιά βιβλία μαγειρικής, τα οποία ο επισκέπτης μπορεί να διαβάσει στο αναγνωστήριο, αλλά και να γευτεί τις ιδιαίτερες συνταγές τους στο εστιατόριο της Αρκαδιανής. Παράλληλα λειτουργεί εκθετήριο -πωλητήριο προϊόντων, παραδοσιακοί ξυλόφουρνοι ενώ καλλιεργούνται αρκετά στρέμματα περιβόλια, που τροφοδοτούν το εστιατόριο και τη βιοτεχνία.
«Όσα προϊόντα δεν παράγονται από τα κτήματα της επιχείρησης», θα πει ο κ. Παπούλιας, «αγοράζονται από παραγωγούς της περιοχής και ελέγχεται αυστηρά η ποιότητά τους σε όλα τα στάδια, προκειμένου το τελικό προϊόν που φτάνει στον καταναλωτή με τη σφραγίδα της Αρκαδιανής να είναι αδιαμφισβήτητα το καλύτερο». Επιπλέον, η επιχείρηση ανέλαβε από τον δήμο Γορτυνίας και έχει αξιοποιήσει το παλαιό δημοτικό σχολείο του χωριού, που βρίσκεται έναντι του συγκροτήματος, ως εκθετήριο όπου παρουσιάζεται η εξέλιξη της δημόσιας δημοτικής εκπαίδευσης από συστάσεως του νεοελληνικού κράτους. Η τοπική κοινότητα, δε, εξασφάλισε την ανάλογη χορηγία κι έχει κινήσει τις απαιτούμενες διαδικασίες, προκειμένου το εκθετήριο του δημοτικού σχολείου από το προσεχές έτος, να μετατραπεί και να λειτουργεί ως κανονικό μουσείο.
Ας γίνει πράξη και στην Ήπειρο
Ας δούμε την εφαρμογή τους στη μικροκλίμακα που λέγεται Ήπειρος. Μπορεί να γίνει; Ο καθένας δίνει την απάντηση που θέλει. Προσωπικά πιστεύω, ότι γίνεται, αρκεί να υπάρχει σχέδιο και διάθεση για δουλειά. Οι αγροτικές κοινωνίες μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στο μέλλον της χώρας μας γενικότερα, αλλά και στην επαγγελματική αποκατάσταση πολλών νέων.
Η φιλοσοφία “να φτιάξω δωμάτια στο χωριό για να βγάλω κανένα φράγκο”, ούτε αγροτουρισμός είναι αλλά ούτε και επιτυχία μπορεί να έχει. Οι αγροτουριστικές δραστηριότητες πρέπει να περιέχουν την κουλτούρα, την ιστορία και τον πολιτισμό ενός τόπου και να γίνονται με αγάπη και σεβασμό στον τόπο και στο περιβάλλον.
Οι άνθρωποι που δημιούργησαν αγροτουριστικές μονάδες και δραστηριότητες με βάση αυτή τη φιλοσοφία, όχι μόνο πέτυχαν αλλά και κατάφεραν να περάσουν την αγάπη τους για τον τόπο τους και την γη τους στον κόσμο που τους επισκέπτεται, μαθαίνοντάς τους την κληρονομιά του τόπου.
Τα πράγματα σίγουρα είναι δύσκολα πλέον για όλους, αλλά ο εν δυνάμει αγρότης-επιχειρηματίας, συνδυάζοντας την παραγωγή με την εμπορία και την προσφορά υπηρεσιών, μπορεί να δημιουργήσει ένα συνολικό αγροτουριστικό προϊόν, που θα συνδυάζει την ανάπτυξη του πρωτογενή, του δευτερογενή και του τριτογενή τομέα της οικονομίας.