Η περίοδος αμέσως μετά το τέλος του εμφυλίου (Αύγουστος 1949) περνά ολοκληρωτικά στα χέρια των νικητών. Το ζήτημα είναι ότι επικρατούν μεταξύ τους και αλωνίζουν τα πιο ακραία στοιχεία της Δεξιάς, τα οποία επιβάλλουν το νόμο της συμμόρφωσης και της τυφλής υπακοής. Αντί να νοιαστούν για το πώς θα κλείσουν οι βαθιές πληγές της τραγωδίας του εμφυλίου, εκείνοι πάσχιζαν να παραμένουν αυτές ανοιχτές και να δηλητηριάζουν το σώμα της κοινωνίας.
Σε πόλεις και χωριά διαμορφώνεται μια νέα πραγματικότητα: οι αριστεροί του δημοκρατικού στρατού βρίσκονται στην προσφυγιά, οι άλλοι αριστεροί των τόπων εξορίας επιστρέφουν και τίθενται υπό στενή παρακολούθηση, οι μετριοπαθείς δημοκρατικοί κρατούν το στόμα τους κλειστό υπό το φόβο των απειλών ότι είναι κρυπτοκομουνιστές ή συνοδοιπόροι. Το κράτος αδυνατεί να συγκρουστεί με το παρακράτος, που το ίδιο δημιούργησε.
Ο φτωχός λαός ανεβαίνει έναν νέο Γολγοθά, καθώς τα παιδιά του προορίζονται να υπηρετήσουν τις τοπικές ολιγαρχίες, προς τας υποδείξεις των οποίων οφείλουν να συμμορφώνονται και από τις οποίες θα πρέπει να ζητήσουν και να πάρουν πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, στην περίπτωση που σημειώνουν κάποια πρόοδο στα μαθήματά τους και επιθυμούν να διοριστούν στο δημόσιο. Μολοντούτο, η Αριστερά σε λιγότερο από δέκα χρόνια και παρά τις εκτοπίσεις, τις διώξεις και την τρομοκρατία, ξαναβγαίνει στο πολιτικό προσκήνιο: στις εκλογές του 1958 η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση με ποσοστό 24,42% και 79 βουλευτές, έναντι 41,16% και 171 βουλευτών της ΕΡΕ και 20,67% και 36 βουλευτών του κόμματος των Φιλελευθέρων.
Από εκεί κι ύστερα βέβαια το φάντασμα του κομουνισμού πλανάται ξανά πάνω από την Ελλάδα. Η συντήρηση, εσωτερικού και εξωτερικού, αναστατώνεται και επείγεται να λάβει μέτρα για τη μείωση της δύναμης των Αριστερών, εναντίον των οποίων σημειώνονται απειλές, απαγορεύσεις και βίαια επεισόδια. Στις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου του 1961, οι οποίες έμειναν στη νεότερη ιστορία ως εκλογές «βίας και νοθείας», η ΕΔΑ, η οποία κατέρχεται με το Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο (ΠΑΜΕ), μαζί με το Εθνικό Αγροτικό Μέτωπο, κατηφορίζει στο 14,65% και εκλέγει 22 βουλευτές. Η ΕΡΕ και ο Καραμανλής «θριαμβεύουν» με ποσοστό 50,77% και 176 βουλευτές, ενώ η Ένωση Κέντρου παίρνει 33,69% και εκλέγει 100 βουλευτές. Στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963 η Ένωση Κέντρου ήρθε πρώτη με 42% και 138 έδρες, ενώ η ΕΡΕ δεύτερη με 39,4% και 132 έδρες. Η ΕΔΑ με τον Πασαλίδη πήρε 14,3% και 28 έδρες. Λίγους μήνες μετά, στις 16 Φεβρουαρίου 1964 ξαναγίνονται εκλογές με τα εξής αποτελέσματα: Ένωση Κέντρου 52,72% και 171 έδρες, ΕΡΕ 35,2% και 107 έδρες και ΕΔΑ 11,8% και 22 έδρες. Ο σκοπός επετεύχθη! Η Αριστερά μπήκε στη γωνία!
Η δεκαετία του ’60 συγκλονίζεται, ωστόσο, από τις διαδηλώσεις των προοδευτικών νέων για τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Οι διαδηλώσεις και τα αιτήματα κυριαρχούνται από τα συνθήματα του 1 1 4 (είναι το τελευταίο άρθρο του συντάγματος, με το οποίο ορίζεται πως η τήρησή του επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων) και του 15% για την παιδεία (πρόκειται για το αίτημα να δοθεί για την αναβάθμιση της παιδείας το 15% του εθνικού προϋπολογισμού).
Ταυτόχρονα όμως εγκαινιάζεται και ένα καθεστώς ανώμαλων πολιτικών εξελίξεων, που υποκινούνται από διάφορες παρακρατικές οργανώσεις, στελεχωμένες από δωσίλογους, ακροδεξιούς και στοιχεία λούμπεν, και στοχεύουν, με την κάλυψη των αστυνομικών αρχών, στην αποδυνάμωση της Αριστεράς και τη δολοφονία των ηγετών της. Σταθμός στην παρακρατική δράση και μία από τις μελανότερες κηλίδες της νεότερης ιστορίας είναι η δολοφονία του ειρηνιστή βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη στη διασταύρωση των οδών Ερμού και Ελευθερίου Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, το βράδυ της Τετάρτης 22 Μαΐου 1963, αμέσως μετά την ομιλία του για την ειρήνη που διοργάνωσε η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ), της οποίας υπήρξε ιδρυτικό μέλος και ήταν αντιπρόεδρός της. Η ανωμαλία θα κορυφωθεί με τα Ιουλιανά του ’65 και την αποστασία βουλευτών της Ένωσης Κέντρου, η οποία θα οδηγήσει τον Γεώργιο Παπανδρέου σε παραίτηση. Ακολουθεί μια ανώμαλη πολιτική περίοδος, η οποία και θα κλείσει την 21η Απριλίου 1967 με την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας.
Τα πράγματα στη συνέχεια ξεκαθαρίζουν: κάποιοι ξαναβρίσκουν τον πλήρη εαυτό τους και το ρόλο που έχασαν· και οι Αριστεροί παίρνουν το δρόμο για τις φυλακές και τους τόπους εξορίας. Μα θεωρούν ύψιστη τιμή τους που δεν έσκυψαν το κεφάλι και δε λογάριασαν το κόστος της πολιτικής τους επιλογής. Πρέπει να το λέει η καρδιά σου για να ’σαι αριστερός! Πρέπει να ’χεις ψυχή!