Τους Ούγγρους Φιλέλληνες που πολέμησαν στην Μάχη του Πέτα, αλλά και τους σύγχρονους, που αγωνίζονται για την ανάπτυξη καλών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών τίμησε ο Δήμος Νικολάου Σκουφά, στο πρόσωπο του Πρέσβη της Ουγγαρίας στην Ελλάδα, κ. Erik Haupt, ανακηρύσσοντας τον επίτιμο Δημότη.
Σε μια λαμπρή τελετή στο Πέτα, την Κυριακή 20 Ιουνίου, στο πλαίσιο των 200 χρόνων από την ελληνική Επανάσταση, έγιναν τα αποκαλυπτήρια της επιτύμβιας στήλης προς τιμήν των Ούγγρων φιλελλήνων, που φιλοτέχνησε ο Ηπειρώτης γλύπτης κ. Θεόδωρος Παπαγιάννης, για λογαριασμό της Ουγγρικής Πρεσβείας, για να θυμίζει την θυσία τους, αλλά και τους δεσμούς φιλίας των δυο λαών και τοποθετήθηκε δίπλα από το «Μνημείο Πεσόντων Φιλελλήνων».
«Αποτελεί μεγάλη τιμή που επιλέξατε το Δήμο Νικολάου Σκουφά και το Πέτα για να ανανεώσετε τα φιλελληνικά σας αισθήματα, καθώς και την διάθεσή σας για την προάσπιση της διεθνούς αλληλεγγύης, αλλά και για να τιμήσετε τους πολίτες της χώρας σας, που συμμετείχαν δίπλα στους έλληνες στον αγώνα τους για ανεξαρτησία πριν 200 χρόνια” επισήμανε η δήμαρχος Ροζίνα Βαβέτση ευχαριστώντας τον σύγχρονο φιλέλληνα πρέσβη κ. Haupt, για την προσφορά του στην προώθηση των σχέσεων Ελλάδας και Ουγγαρίας.
Αναφερόμενη δε, σε όσους στάθηκαν στο πλευρό των ελλήνων και ένωσαν τις δυνάμεις τους στο προσκλητήριο του αγώνα, θυσιάζοντας ακόμη και την ζωή τους, τόνισε «Στα μεγάλα θυσιαστήρια και στο Πέτα, στην ομώνυμη μάχη, χάθηκε άνθος του φιλελληνικού κινήματος όμως, αυτό που χαρακτηρίζει τελικά το αποτέλεσμα της μάχης αυτής, δεν είναι ούτε η νίκη ούτε η ήττα. Είναι η εθελοντική θυσία η ξεχωριστή της διάσταση, που οδηγήθηκε από το αθάνατο ελληνικό πνεύμα, που γέννησε τις πανανθρώπινες αξίες της Δημοκρατίας, της αλληλεγγύης, της ισονομίας και της ελευθερίας».
Χωρίς να κρύψει την συγκίνησή του για την ανακήρυξή του ως επίτιμου Δημότη, ο Πρέσβης της Ουγγαρίας στην Ελλάδα, κ. Erik Haupt επισήμανε ότι ο Δήμος αυτός έχει ξεχωριστή σημασία για την χώρα του, καθώς αποτελεί σπουδαίο σύμβολο των ελληνο-ουγγρικών σχέσεων.
«Η τιμή αυτή μου δίνει επιπρόσθετη δύναμη να συνεχίζω τις προσπάθειές μου για την περαιτέρω ανάπτυξη της αλληλοκατανόησής μας και για τις φιλικές σχέσεις των χωρών μας. Την θεωρώ ως αναγνώριση και εκείνων συμπατριωτών μου, σύγχρονων φιλελλήνων, οι οποίοι ακούραστα και με μεγάλη αφιέρωση δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη των πολλαπλών επαφών των λαών μας» τόνισε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Haupt υποστήριξε πως πάντοτε οι Ούγγροι έδειχναν μεγάλη συμπάθεια στον ελληνικό λαό και πως ο ουγγρικός πολιτισμός εμβαθύνει τις ρίζες του στον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό. «Οι ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας είναι και ήταν και τα δικά μας παραμύθια από τα παιδικά μας χρόνια και τα πρώτα αξιόλογα γεγονότα της ιστορίας, που μαθαίνουμε στο δημοτικό είναι η μάχη στον Μαραθώνα και ο ηρωισμός των Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες. Όλα τα σπουδαία έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας μεταφράστηκαν στα Ουγγρικά, και το κοινό τα διαβάζει και τα ξέρει. Αρκετές χιλιάδες Έλληνες ζούνε στην Ουγγαρία, οι οποίοι είναι σπουδαία μέλη της κοινωνίας μας», επισήμανε.
Αναφερόμενος στους Ούγγρους Φιλέλληνες μεταξύ άλλων, τόνισε πως η είδηση για το ξέσπασμα της επανάστασης το 1821 εμψύχωσε και ενθάρρυνε τους Ούγγρους να επιμείνουν να γίνει η Ουγγαρία και πάλι ελεύθερη. Αρκετοί ήθελαν να πάρουν ενεργό μέρος στους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων, μαζί με τους Πολωνούς συναγωνιστές τους. «Ποιοι ήταν αυτοί οι φιλέλληνες; Απλοί άνθρωποι, Ούγγροι, άντρες και γυναίκες, στρατιώτες και νεαροί. Δεν διέθεσαν περιουσίες να χρηματοδοτήσουν τον αγώνα, δεν είχαν πολιτική επιρροή να την εξασκήσουν. Είχαν όμως την αποφασιστικότητα να βοηθήσουν τον αγώνα των Ελλήνων, στους οποίους δόθηκε η ευκαιρία να γίνουν ελεύθεροι. Τους προσέφεραν την δύναμή τους, τις γνώσεις τους, τις εμπειρίες τους, αλλά και την πολυτιμότερη αξία τους, τη ίδια την ζωή τους. Μερικοί κατατάχθηκαν στο Ιερό Λόχο του Υψηλάντη, άλλοι κατέβηκαν στην Ελλάδα. Αρκετοί Ούγγροι φιλέλληνες έπεσαν στην μάχη του Πέτα, σ’ αυτόν τον τόπο. Η απόλυτη θυσία τους δεν ήταν μάταια, αφού ύστερα από τόσες μάχες, αγώνες, και θύελλες της ιστορίας, τώρα μπορούμε να γιορτάσουμε την διακοσιοστή επέτειο της Επανάστασης του 1821 σε μια ελεύθερη και ανεξάρτητη Ελλάδα. Παρομοίως, ύστερα από είκοσι εφτά χρόνια, όταν στην Ουγγαρία ξέσπασε η αστική επανάσταση το 1848, πολλοί Έλληνες εθελοντές κατατάχτηκαν στον Ουγγρικό στρατό, αλλά και στην εξέγερση του 1956 στην Βουδαπέστη πήραν μέρος Έλληνες», ανέφερε.
Κλείνοντας υποστήριξε πως η Ελλάδα μπορεί να υπολογίζει πάντα στην συμπαράσταση της Ουγγαρίας για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της σημερινής εποχής.
Τη σημασία της συμβολής των Ούγγρων φιλελλήνων στην Επανάσταση, και τον Ουγγρικό φιλελληνισμό ανέλυσε ο πρόεδρος της Εταιρίας για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό και του Μουσείου Φιλελληνισμού κ. Κωνσταντίνος Βελέντζας. Μεταξύ άλλων ο κ. Βελέντζας ανέφερε: «Ο αγώνας των Ελλήνων συγκίνησε τον Ουγγρικό λαό, ο οποίος είχε επαφή με την δράση των Ελλήνων στην Αυστροουγγαρία, από το έργο του Επισκόπου Ιγνάτιου Ουγγροβλαχίας, του Άνθιμου Γαζή, από την Εταιρεία Φιλομούσων στη Βιέννη, τον Ερμή Λόγιο, κλπ. Από το 1821 και μετά, πολλοί Έλληνες πρόσφυγες βρήκαν καταφύγιο εντός της ουγγρικής επικράτειας, ενώ την άνοιξη του 1824 ο κόμης Laszlo Festetich έβγαλε ενθουσιώδη λόγο στο ουγγρικό κοινοβούλιο υπέρ της ελληνικής υπόθεσης. Το καφενείο Paradicsom στην Πέστη ήταν μαζί με το Πανεπιστήμιο της Πέστης, τα σημεία ζυμώσεων μεταξύ Ελλήνων και Ούγγρων, και τα κέντρα διάδοσης των Ελληνικών θέσεων. Εκεί οργανώθηκε προοδευτικά η Ελληνο-ουγγρική λεγεώνα, με στόχο την αποστολή εθελοντών στην Ελλάδα».
Μας ενημερώνει εξάλλου, πως το Μουσείο Φιλελληνισμού διαθέτει ένα σημαντικό έγγραφο του 1790.Πρόκειται για μία επιστολή που στέλνει ο Γάλλος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη Choiseul-Gouffier στην Αυστρία. Έχει διασώσει από βέβαιο θάνατο από τις τουρκικές φυλακές, έναν Ούγγρο ευγενή αξιωματικό, τον de Saint Jvani, και αφού αυτός ανάρρωσε, προσπαθεί ο Γάλλος πρέσβης να τον φυγαδεύσει στην Τεργέστη. «Θυμίζω ότι ο Choiseul-Gouffier είναι ο Φιλέλληνας συγγραφέας του σημαντικού έργου Ταξίδι στην Ελλάδα (Voyage Pittoresque sur la Grece) και αργότερα ο πρόεδρος του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου στο Παρίσι- της πρώτης μυστικής οργάνωσης για την απελευθέρωση της Ελλάδος-», αναφέρει ο κ. Βελέντζας.
Στη σημασία της μάχης του Πέτα και την συμμετοχή των Ούγγρων μαχητών σε αυτή αναφέρθηκε το μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής της Εταιρίας για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό καθ. Κωνσταντίνος Παπαηλιού.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαηλιού, τρεις ήταν οι κύριοι λόγοι, που αρκετοί Ούγγροι, όπως κι άλλοι Ευρωπαίοι κι Αμερικάνοι ήρθαν να πολεμήσουν στο πλάι των Ελλήνων για την απελευθέρωσή τους από τον Τουρκικό ζυγό. Πρώτον η αγάπη τους προς την δημοκρατία και την ελευθερία. Δεύτερον, η Χριστιανική τους πίστη -εθεωρείτο μεγάλη αδικία και ασέβεια η σκλαβιά των Ελλήνων από αλλοθρήσκους- και τρίτον, ο μεγάλος θαυμασμός τους και η υποχρέωση που αισθανόντουσαν για το λίκνο του πολιτισμού τους, την αρχαία Ελλάδα.
«Έτσι ιδρύθηκε το «Τάγμα των Φιλελλήνων» το οποίο θυσιάστηκε στην άτυχη μάχη του Πέτα. Διοικητής του ήταν ο ευγενής Γερμανός στρατηγός Νόρμαν, ήρωας των ναπολεόντειων πολέμων, ο οποίος διακρίθηκε στην πολιορκία του Ναβαρίνου από τον τουρκικό στόλο και ανέλαβε την διοίκηση του τάγματος των Φιλελλήνων, το οποίο οδήγησε στην λεγόμενη ηπειρωτική εκστρατεία, που είχε διατάξει ο Μαυροκορδάτος ως αρχιστράτηγος για να βοηθήσει τους Σουλιώτες. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό και τη μεγάλη μάχη του Πέτα την περιγράφει λεπτομερώς σαν αυτόπτης μάρτυρας ο ιατρός του τάγματος Ντάλιελ Έλστερ στο βιβλίο του «Το τάγμα των Φιλελλήνων». Ο Νόρμαν, όπως και όλοι οι Φιλέλληνες, πολέμησε ηρωϊκά, τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε μερικούς μήνες αργότερα από τις κακουχίες στο Μεσολόγγι. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια που απηύθυνε στον Μαυροκορδάτο, ο οποίος με το επιτελείο του είχε μείνει στον Λαγκαδά, 6 ώρες μακριά από το πεδίο της μάχης! «Στρατηγέ, χάσαμε τα πάντα εκτός από την τιμή μας» επισημαίνει.
Σε ότι αφορά τους Ούγγρους Φιλέλληνες που έχασαν τη ζωή τους στο Πέτα, «Πρέπει να υπήρξαν 10 με 15 Ούγγροι Φιλέλληνες, ήρωες, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους στο Πέτα. Τα ονόματα τους δεν είναι γνωστά, παρόλο, που είχαν δημοσιευθεί στην πρώτη Ελληνική εφημερίδα, τα «Ελληνικά Χρονικά», που εξέδιδε ο Ελβετός Φιλέλληνας Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ στο Μεσολόγγι, γιατί κατόπιν πίεσης, που άσκησε ο καγκελάριος της Αυστρίας Μέττερνιχ, το φύλλο αυτό αποσύρθηκε από την κυκλοφορία. Το μόνο γνωστό όνομα Ούγγρου φιλέλληνα, που «έπεσε» στο Πέτα είναι του Karl von Descheffy, γιατί περιλαμβάνεται στον κατάλογο Φιλελλήνων του συμπολεμιστή τους Ελβετού Ερρίκου Φορνέζη», μας πληροφορεί ο καθ. Κωνσταντίνος Παπαηλιού. («Ο κατάλογος των Φιλελλήνων του Ερρίκου Φορνέζη», «Φιλελληνική Βιβλιοθήκη», Εκδόσεις Παρισιάνου, 2021).
Ο Karl von Descheffy (αναφέρεται επίσης και ως «Doeschessy» και «Deschettis»), ανθυπολοχαγός του Αυστριακού Στρατού κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους, μέσω Λιβόρνου, έφθασε τον Φεβρουάριο του 1822 στο Μεσολόγγι. Υπηρέτησε ως αξιωματικός του Συντάγματος Πεζικού του Τακτικού Στρατού. Έπεσε ηρωικά στη μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου 1822.
Για έναν ακόμη Φιλέλληνα, ουγγρικής καταγωγής, που «έπεσε» στη μάχη του Πέτα μας ενημερώνει ο Πρόεδρος του της Εταιρίας για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό κ. Βελέντζας. Πρόκειται για τον Dobronoki Emeryk, Πολωνό ουγγρικής καταγωγής από την πόλη Dłużniewo ή Suwałki. Ήρθε στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 1822, υπηρέτησε στον β΄ Λόχο του Τάγματος των Φιλελλήνων ως ανθυπολοχαγός και έπεσε ηρωικά στη μάχη του Πέτα. Αναφέρεται λανθασμένα και ως «Tabernocky».
Πολλοί Ούγγροι Φιλέλληνες συμμετείχαν και σε πολλές άλλες φάσεις του αγώνα των Ελλήνων.