Είχα την περιέργεια να δω τη χολιγουντιανή υπερπαραγωγή (με τον Μπίλι Ζέιν να δηλώνει παρών σε άλλο ένα project αρπαχτής με θέμα την Ελλάδα), και την είδα..Πώς άραγε να παρουσιάζεται η ελληνική επανάσταση του ’21 μέσα από μια ιστορία αγάπης μεταξύ μιας χριστιανής κι ενός μωαμεθανού, μιας ελληνοπούλας κι ενός τούρκου; Αυτή η θεματολογία ήταν που προκαλούσε την ιστορική περιέργειά μου μαζί με τη λιτή περιγραφή στο imdb: Inspired by historical events, CLIFFS OF FREEDOM is a timeless and romantic story of bravery and faith between a Greek village girl and a Turkish Ottoman Colonel during the dawn of the Greek War for Independence. Εμπνευσμένο από ιστορικά γεγονότα.
Εδώ εμφανίζεται μια πτυχή δημόσιας ιστορίας, γι’ αυτό και είναι άξια παρατήρησης, με προεκτάσεις. Όσο κι αν αναζητήσει κάποιος έναν ιστορικό σύμβουλο για την εν λόγω ταινία, δεν τον βρίσκει. Το σενάριο το συνυπογράφει η Marianne Metropoulos, η οποία παράλληλα είναι και παραγωγός. Μάλλον είναι το πρόσωπο-κλειδί γύρω από το όλο project (και μοναδική με ελληνική καταγωγή μεταξύ των σεναριογράφων) που εμφανίστηκε εν όψει της επερχόμενης δισεκατονταετηρίδας, καθώς δεν έχει άλλο credit στην ενημερωμένη βάση imdb. Δεν ήταν δύσκολο να συγκεντρώσει κεφάλαια προκειμένου να γυριστεί η ταινία με προφανείς στόχους. Δεν ήταν δύσκολο, αφού πρόκειται για τη σύζυγο του ελληνοαμερικανού δισεκατομμυριούχου Charles Dean Metropoulos με καταγωγή από την Τρίπολη (στην 875η θέση της σχετικής λίστας του περιοδικού «Forbes»).
Ένα δεύτερο σημείο στο οποίο στέκεται κανείς, συνεκδοχικά, είναι η εικόνα που έχουν οι ομογενείς από την ελληνική επανάσταση, η οποία στηρίζεται στη σχολική ιστορία. Αυτή την ιστορία την κάνει πιο περίπλοκη με ένα στόρι αγάπης μεταξύ δύο αντιμαχόμενων πλευρών ώστε να δώσει βάθος στην απλοϊκή αφήγηση.
Από εκεί και μετά αρχίζουν όλα τα ανιστορικά. Αν και στα credits της αρχής επιχειρεί με το έργο αυτό να τιμήσει όσους αγωνίστηκαν το ’21, στην ουσία τους ταπεινώνει καθώς δεν έχει διαβάσει ούτε μια αυτοβιογραφία από τις πολλές των αγωνιστών, ούτε Τρικούπη, δεν έχει μπει στο κλίμα της εποχής κι έχει δημιουργήσει τα δικά της στερεότυπα. Το στόρι εκτυλίσσεται στον Μοριά, ειδικότερα στην Αρκαδία και στα χωριά πέριξ της Τριπολιτσάς: Λεβίδι και Βαλτέτσι.
Η ορθή αρχική νύξη στις εξεγέρσεις των ραγιάδων προ του 1821 συνδέεται άμεσα με τον χορό του Ζαλόγγου. Έπονται διάφοροι νεωτερισμοί, από τη σιδερένια σούβλα και τις Union Jack μεταξύ των επαναστατών, την ημισέληνο και το αστέρι σε κόκκινο φόντο ως λάβαρο της οθωμανικής αυτοκρατορίας (ήταν αλλά από τα μέσα του 19ου αι.) μέχρι την επίκληση στην αυτοκρατορία –και όχι στον σουλτάνο– και ακόμη και στην παρουσία μιας γυναίκας ηγέτιδας στο στρατόπεδο των επαναστατών που δίνει την έμπνευση για τον αγώνα και το «ελευθερία ή θάνατος», τον πυρήνα του στόρι αυτού.
Αγαθός σκοπός θα ήταν να παρουσιάσει στο παγκόσμιο κοινό το ελληνικό μότο για τον αγώνα της ανεξαρτησίας, αλλά σκοντάφτει σε πάρα πολλά και περικλείεται από υπεραπλουστεύσεις: οι καλοί, οι κακοί και οι προδότες, ένα σχήμα που εγκιβωτίζεται στην επιχείρηση ηρωοποίησης και θυματοποίησης των πρωταγωνιστών. Η ιστορία είναι όμως πιο περίπλοκη. Μπορεί οι στολές των γενιτσάρων, των μπέηδων και των ραγιάδων να ήταν ακριβείς, αντίγραφα από τις λιθογραφίες που μας κληροδότησαν το ενδυματολογικό status της οθωμανικής εποχής, ωστόσο κοτζάμπασης στον Μοριά με δυτική φορεσιά αποτελεί ανορθογραφία. Όπως γενικεύει τη στάση των προκρίτων, παρουσιάζει τον κοτζάμπαση ως προδότη, δυτικότροπο (φράγκο στην ενδυμασία) και με εντελώς διαφορετικές προθέσεις από αυτές που εκτιμούμε ότι είχαν: δεν είχαν στόχο με την επανάσταση να εγκαθιδρύσουν ένα νέο καθεστώς, νεωτερικό και ευρωπαϊκό, αλλά ήθελαν να γίνουν σουλτάνοι στη θέση του σουλτάνου στον τόπο τους. Ο έλληνας δάσκαλος του τούρκου αξιωματούχου προφανώς είναι φαναριώτης, που γνωρίζει τα της οθωμανικής διοίκησης και του εκάστοτε διακυβεύματος, αλλά απουσιάζουν οι μηχανορραφίες και οι συγκρούσεις προκρίτων – οπλαρχηγών.
Η επίπεδη ανάγνωση της επανάστασης φτάνει μέχρι του σημείου ο Θοδωράκης Κολοκοτρώνης να μεταφέρει το μήνυμα του Παλαιών Πατρών Γερμανού, αφού μέχρι εκείνη τη στιγμή όλα γίνονταν στο όνομα της Φιλικής Εταιρείας! Πού είναι, αλήθεια, ο διαπρύσιος ιερωμένος κήρυκας Παπαφλέσσας, που όργωνε τον Μοριά; «Όλοι μαζί ενωμένοι» αγωνίστηκαν, σκέφτηκε η δισεκατομμυριούχος παραγωγός, ώστε όλοι να είναι ευχαριστημένοι, διαγράφοντας τους εμφυλίους που έθεσαν εν κινδύνω τον Αγώνα – αν δεν ήταν η ναυμαχία του Ναυαρίνου δύσκολα θα σωζόταν η υπόθεση. Εντάξει, απουσιάζει η αιματοβαμμένη άλωση της Τριπολιτσάς, η οποία δεν περιποιεί τιμή, ωστόσο εντάσσεται στο πλαίσιο της εποχής· εντάξει, βάζει σε ένα τσουβάλι τους Σπετσιώτες με τους εξεγερμένους χωρίς καμία άλλη αναφορά (οι καραβοκυραίοι ήταν ο άλλος πυλώνας, και αυτοί που έδωσαν τον τόνο σε κρίσιμες στιγμές). ΟΚ όλα.
Μένει στο τέλος ο πυρήνας της κεντρικής ιστορίας: συνύπαρξη ελληνοπούλας με τούρκο αξιωματούχο. Τι θέλει να πει ο ποιητής; Υπάρχουν και καλοί τούρκοι λοιπόν. Είναι κι αυτό μια πρόοδος. Γιατί όμως εκτροχιάζεται έτσι από το κλασικό σχολικό αφήγημα το οποίο ακολούθησε πιστά μέχρι τέλους; Πώς εντάσσεται άραγε στη νέα γραμμή εξωτερικής πολιτικής με άξονα τη συνεύρεση – δεν εξετάζουμε εδώ αν είναι σωστή ή λάθος. Πώς οι ομογενείς, τουρκοφάγοι και μακεδονομάχοι οι περισσότεροι, ανέχονται τέτοιες ιστορίες να «κηλιδώνουν» 200 χρόνια άσβεστου μίσους; Ετοιμαζόμαστε να μπούμε σε μια νέα εποχή, αυτή της συνεκμετάλλευσης; Οι 385 αξιολογήσεις της ταινίας Cliffs of freedom (2019) στο imdb, με την αγγλική γλώσσα απόλυτη κυρίαρχο και το σταυροκόπημα καθολικώ τω τρόπω, όπως και οι 32 στο rotten tomatoes, μάλλον δείχνουν ότι η ταινία αυτή ήταν ένα καπρίτσιο ενός ζάπλουτου και η βαθμολόγησή της πολύ χαμηλά δεν θα μας κρίνει ανθέλληνες…