Κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για τις αναδυόμενες τεχνολογίες (τεχνητή νοημοσύνη κ.ά.), τοποθετήθηκε ως εισηγητής στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής ο Μάριος Κάτσης, Τομεάρχης Ψηφιακής Διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. επεσήμανε από τη μία πλευρά την ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης της λειτουργίας των νέων τεχνολογιών που εισέρχονται σιγά σιγά σε κάθε πτυχή της κοινωνικής και οικονομικής ζωής και εγείρουν κινδύνους για την ιδιωτικότητα και τα δικαιώματα των πολιτών και από την άλλη πλευρά τις απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε αυτή η ρύθμιση να είναι ορθή και συμβατή με το κράτος δικαίου. Συγκεκριμένα, ανέφερε πως οι προϋποθέσεις αυτές είναι δύο: Η διεπιστημονικότητα, διότι λόγω της πολυπλοκότητας του ζητήματος απαιτούνται επιστήμονες από όλα τα πεδία να συνεισφέρουν, νομικοί, μηχανικοί, πολιτικοί επιστήμονες, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, εμπλοκή φορέων και της κοινωνίας των πολιτών. Και η οικουμενικότητα, διότι στην παγκόσμια ψηφιοποιημένη αγορά δεν γίνεται να μην υπάρχουν ενιαίοι κανόνες και εναρμονισμένες πρακτικές.
Η κυβέρνηση της ΝΔ, αντιθέτως, δεν ακολούθησε καμία από τις δύο αυτές προϋποθέσεις, καταθέτοντας προς ψήφιση ένα πρόχειρο νομοσχέδιο που ουσιαστικά κινδυνεύει να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από αυτά που υποτίθεται πάει να λύσει, με ελάχιστη μέριμνα για τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην εργασία κ.ά.
O Μάριος Κάτσης, ανέφερε χαρακτηριστικά απευθυνόμενος προς τον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Πιερρακάκη: «Ποιος συνέταξε το νομοσχέδιο; Το ελάχιστο που οφείλατε να κάνετε εάν είχατε τη στοιχειώδη δημοκρατική ευαισθησία και συναίσθηση για το τι πραγματεύεται ένα τέτοιο φλέγον ζήτημα, θα ήταν να συστήσετε μια νομοπαρασκευαστική επιτροπή ή μια επιτροπή διαλόγου με επιστήμονες εγνωσμένου κύρους και μάλιστα από όλους τους κλάδους, να επεξεργαστεί προσεχτικά το ζήτημα, να σας καταθέσει ένα πόρισμα να διαβουλευτείτε και μετά να έρθετε να νομοθετήσετε. Πού είναι ο διάλογος με τα συνδικάτα των εργαζομένων που ρυθμίζετε άκρως πρόχειρα και επικίνδυνα για το πώς οι εργοδότες με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης θα παίρνουν αποφάσεις για αυτούς και την εργασία τους;»
Για να συνεχίσει, λέγοντας πως η κυβέρνηση κινδυνεύει να βγάλει τη χώρα εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου, καθώς πριν ακόμα ψηφιστεί στην Ε.Ε. ο κανονισμός που θα ρυθμίζει τα σχετικά ζητήματα και θα είναι υποχρεωτικός για όλα τα Κράτη-Μέλη, έρχεται με πρεμούρα να ψηφίσει εθνική νομοθεσία, παρόλο που στην ίδια την πρόταση του ευρωπαϊκού κανονισμού κρούεται ο κώδωνας του κινδύνου ότι το να κάνουν τα κράτη-μέλη κάτι τέτοιο οδηγεί ευθέως στην απώλεια ασφάλειας δικαίου για τους πολίτες και στον κατακερματισμό της αγοράς. Σχολιάζοντας πως δεν είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση Μητσοτάκη βγάζει τη χώρα εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου, με την Κομισιόν πρόσφατα σε έκθεση κόλαφο για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα να εκφράζει ανοικτά την ανησυχία και τον προβληματισμό της για την ελευθερία του Τύπου, τη διαφθορά κ.ά., ζητώντας της να αλλάξει την πολιτική της.
Εισερχόμενος, σε επί μέρους διατάξεις του νομοσχεδίου, ο Μάριος Κάτσης επεσήμανε την ελλιπή εναρμόνιση με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR), λόγω της σύγχυσης που προκύπτει από τη μη ψήφιση του ευρωπαϊκού κανονισμού για την τεχνητή νοημοσύνη, αναφέροντας, επιπλέον, ότι διαπνέονται από μια εταιριοκεντρική και όχι ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Περιέχουν πλήθος λεπτομερειών που, ουσιαστικά, δε θωρακίζουν τους πολίτες απέναντι στους κινδύνους της χρήσης συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, όπως οι ασάφειες στους όρους διαφάνειας που ορίζονται, όπου δεν καθίσταται, όπως θα έπρεπε, υποχρεωτική η εκ των προτέρων ενημέρωση των πολιτών και των επιχειρήσεων για τις αποφάσεις που λαμβάνονται από τα συστήματα αυτά και έχουν επίδραση στη ζωή και τη λειτουργία τους.
Ιδιαίτερη μνεία έκανε στις διατάξεις για τη χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης στον ιδιωτικό τομέα, όπου απουσιάζει η καθολική υποχρέωση εκτίμησης του αντικτύπου που έχει η χρήση τους. Ταυτόχρονα, τόνισε ότι ανοίγει κερκόπορτα εναντίον των εργαζομένων με τις σκόπιμα ασαφείς διατάξεις, για το αν προηγείται ή όχι η ενημέρωσή τους για το ποια δεδομένα τους συλλέγονται και ποιες αποφάσεις παίρνονται για αυτούς με τη χρήση τέτοιων συστημάτων. Επίσης, επεσήμανε ότι δεν είναι σαφές ποια δεδομένα υπόκεινται σε επεξεργασία και αν συμπεριλαμβάνεται το Profiling, δηλαδή η σκιαγράφηση χαρακτήρα με τη μέθοδο της εξόρυξης δεδομένων, χαρακτηρίζοντας ένα τέτοιο ενδεχόμενο ως σκανδαλώδες. Όπως είπε χαρακτηριστικά: «πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης δε θα οδηγήσει σε διακρίσεις οποιασδήποτε μορφής, στην επιλογή των εργαζομένων. Και, ακόμα σημαντικότερο, ότι δε θα οδηγήσει κάποιους εργαζόμενους “στην έξοδο” με το πρόσχημα της ηλικίας, του φύλου, της εθνικότητας, της διαφορετικότητας ή άλλων προσωπικών χαρακτηριστικών.»
Κλείνοντας την εισήγησή του, ο Μάριος Κάτσης ανέφερε: «Για εμάς, στον ΣΥΡΙΖΑ –ΠΣ, η ψηφιακή μετάβαση δεν είναι δικαίωμα. Ούτε προνόμιο. Ούτε απειλή. Είναι ένα φυσικό επακόλουθο μιας διαρκώς εξελισσόμενης τεχνολογικής κοινωνίας που ακολουθεί την ανάπτυξη της “οικονομίας της πληροφορίας” ανεξάρτητα από τα παράλληλα γεγονότα. Το αν θα συνοδεύεται ή όχι από δικαιώματα, αν θα βελτιώσει ή θα επιδεινώσει τις συνθήκες εργασίας, αν τελικά θα την υποδεχτούμε ως μια φυσιολογική εξέλιξη ή ως συμφορά, αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς.»