Το Όρραον είναι μία εντυπωσιακή αρχαία πόλη των Μολοσσών, χτισμένη σε λόφο στη νοτιοδυτική πλευρά του Ξηροβουνίου στην Τ.Κ Γοργομύλου.
Την αρχαία εποχή συνόρευε με την Αμβρακία και τον Ιδρύθηκε από τον βασιλιά των Μολοσσών Αλκέτα τον Α’ κατά τα έτη 385-370 π.Χ.
Ο Αλκέτας είχε δύο γιους, τον Αρρύβα, παππού του Βασιλιά Πύρρου και τον Νεποπτόλεμο τον Β’, παππού του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ήταν μια από τις τέσσερις Ηπειρωτικές πόλεις που αντιστάθηκαν στις Ρωμαϊκές λεγεώνες του Αιμίλιου Παύλου. Μετά από πολιορκία οι Ορραΐτες ηττήθηκαν το 168-167 και οι Ρωμαίοι ισοπέδωσαν τα διπλά τείχη της πόλης, χωρίς να πειράξουν τις κατοικίες τους.
Το 32 π.Χ. μετά την νίκη του εναντίον της Κλεοπάτρας της τελευταίας Μακεδόνισσας Βασίλισσας της Αιγύπτου και του Μάρκου Αντώνιου στην ναυμαχία του Ακτίου, ο Οκταβιανός Αύγουστος ίδρυσε την Νικόπολη και ανάγκασε τους κατοίκους των Ηπειρωτικών πόλεων να συνοικιστούν στην νέα πόλη.
Έτσι το Όρραον ερημώνεται οριστικά.
Στο Όρραον, από εκείνη την εποχή, έχουν μείνει όρθιες και μάλιστα σε καλή κατάσταση, διώροφα δημόσια κτήρια και ιδιωτική κατοικία.
Όλοι οι τάφοι έχουν ανοιχτεί, είτε από λαθρανασκαφές, είτε από κατοίκους της περιοχής την εποχή του μεσοπολέμου, που άνοιγαν τους τάφους και έσπαγαν τους αμφορείς για να βρουν λίρες και χρυσάφι.
Η αρχαιολογική υπηρεσία πραγματοποίησε ανασκαφές, το 1972 η Βοκοτοπούλου έκανε μια πρώτη έρευνα στον χώρο. Στη συνέχεια ο Σωτήρης Δάκαρης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων μαζί με Γερμανικό Πανεπιστημίου εκτελούν ανασκαφές και προβαίνουν σε αναστηλώσεις κτηρίων.
Το 2021-22 επίσης Γερμανικό Πανεπιστήμιο έκαμε μελέτες για την γνώση του φωτισμού των Κρητικών εκείνης της εποχής.
Τότε κόπηκαν μερικά δέντρα στα κτήρια Β,’ Γ’ και Δ’, για να μπορούν να εργαστούν οι αρχαιολόγοι, αλλά σήμερα έβγαλαν καινούργιους βλαστούς και ξαναέγινε δάσος.
Ίσως η έλλειψη πόρων και προσωπικού, έχει ως αποτέλεσμα, παρόλο το ενδιαφέρον της αρχαιολογικής υπηρεσίας Πρέβεζας, ο χώρος τα τελευταία χρόνια να έχει εγκαταληφθεί. Έχουν φυτρώσει παντού δέντρα-πουρνάρια και ο αρχαιολογικός χώρος έγινε δάσος.
Τα δημόσια κτήρια αλλά και η κατοικία Α’, εκεί που έμεινε ο Αλκέτας, ο Πύρρος, η Ολυμπιάδα με τον γιο της τον Μεγάλο Αλέξανδρο, κτήρια που άντεξαν 2400 χρόνια, αν δεν παρθούν μέτρα προστασίας, από την δική μας ολιγωρία θα καταρρεύσουν από τις ρίζες και τους κορμούς των δέντρων που έχουν φυτρώσει στα τείχη, στα θεμέλια, ανάμεσα στις πέτρες και μέσα στα κτήρια.
Δεν μας τιμάει ως χώρα, να επισκέπτονται το Όρραον περιηγητές, κυρίως ξένοι και φοιτητές και να μην μπορούν, λόγω της πυκνής βλάστησης, να προσεγγίσουν τα κτήρια του αρχαιολογικού χώρου.
Κάνω έκκληση σε όλους, όσοι έχουν κάποια θέση ευθύνης, να επισκεφθούν το Όρραον, να διαπιστώσουν τον κίνδυνο και να φροντίσουν για τον καθαρισμό και την προστασία του μνημείου.
Θα τολμήσω μια πρόταση: Φορείς που προσλαμβάνουν προσωπικό με οχταμηνες συμβάσεις, να τους διαθέσουν στην αρχαιολογία Πρέβεζας, ίσως να συμβάλουν και εθελοντές και με την επίβλεψη των αρχαιολόγων, να αρχίσει ο καθαρισμός του μνημείου, για τον οποίο νιώθουμε υπερήφανοι, ότι είναι ο μοναδικός αρχαιολογικός οικισμός, το δικό μας Όρραον, με διώροφα κτήρια, από τον τέταρτο αιώνα π.Χ.