Είμαστε περίπου πέντε εβδομάδες πριν από τις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαϊου και ακόμα οι πολίτες δεν έχουν…«ζεσταθεί». Το προεκλογικό κλίμα παραμένει υποτονικό, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των κομμάτων και των ψηφοφόρων. Η τρέχουσα περίοδος είναι ολίγον «βουβή» από την πλευρά των ψηφοφόρων που έχουν και απαιτήσεις από τους πολιτικούς. Να τους πουν συγκεκριμένα πράγματα. Αυτό θέλουν και στην Ήπειρο. Δεν αρκεί μόνο ο υποψήφιος του χ ή ψ κόμματος να θέτει το γενικότερο πλαίσιο του κόμματός του αλλά να πάει και στο ειδικό και να συζητήσει για τα προβλήματα της καθημερινότητας, αυτά που βιώνει στην περιοχή του και κυρίως να προτείνει λύσεις. Πολλές βαθυστόχαστες αναλύσεις και βαρύγδουπα άρθρα, γραμμένα σε κλειστά, ανήλια γραφεία, αλλά τις περισσότερες φορές μακριά από τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας. Δεν είναι υψηλή πολιτική αυτή που φέρνει τους πολίτες κοντά στην πολιτική. Και αυτό πρέπει να το κατανοήσουν και οι πολιτικοί μας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Και γενικά όσοι πολιτεύονται είτε για την κεντρική πολιτική σκηνή είτε για την αυτοδιοίκηση.
Προ ημερών το Ινστιτούτο Eteron δημοσιοποίησε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα έρευνα για τις εκλογές με θέμα, κατανοώντας τα κόμματα μέσα από τους εκλογείς τους με ανάλυση του καθηγητή Γεράσιμου Μοσχονά. Άκρως ενδιαφέρουσα που μας δίνει απαντήσεις και σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για τους ψηφοφόρους. Ο Γερ. Μοσχονάς με τον Πέτρο Ιωαννίδη έκαναν εξαιρετική δουλειά και μας έδωσαν για προβληματισμό τα εξής στοιχεία:
Α. Τα χαρακτηριστικά του εκλογικού σώματος της ΝΔ δείχνουν ότι το κυβερνητικό κόμμα είναι ιδεολογικά και αξιακά πολυσυλλεκτικό. Αποτελεί το κατεξοχήν «κόμμα της Ευρώπης» (μαζί με το ΠΑΣΟΚ) στην ελληνική πολιτική σκηνή. Αποτελεί, επίσης, το κατεξοχήν κόμμα των οικονομικά «ικανοποιημένων» στο ελληνικό πολιτικό σύστημα – γεγονός που μειώνει την κοινωνική πολυσυλλεκτικότητά του. Οι απόψεις και αξίες των εν δυνάμει εκλογέων της καθιστούν τη ΝΔ την κύρια έκφραση των νέο-φιλελεύθερων ιδεών στη χώρα, έκφραση που συνδυάζεται με ισχυρά στοιχεία πολιτισμικού συντηρητισμού.
Β. Αντίστοιχη, αν και μικρότερου εύρους, ιδεολογική πολυσυλλεκτικότητα χαρακτηρίζει το εκλογικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ. Στο εσωτερικό του υποεκπροσωπείται σοβαρά η ομάδα των οικονομικά ικανοποιημένων ενώ κυριαρχεί, σε βαθμό που εκπλήσσει, η ομάδα των οικονομικά δυσαρεστημένων. Ο ΣΥΡΙΖΑ συγκροτεί, τόσο, ιδεολογικά όσο και κοινωνιολογικά, ένα κλασικού τύπου αριστερό πολυσυλλεκτικό προφίλ, με ιδιαίτερα όμως περιορισμένη, για μεγάλο κόμμα κυβερνητικής κλίσης, τη διείσδυσή του στις πιο εύπορες ομάδες του πληθυσμού. Εντυπωσιάζει, επίσης, για κόμμα κυβερνητικής κλίσης, η ισχυρή στήριξη των εκλογέων του σε θέματα πολιτισμικού φιλελευθερισμού.
Γ. Η διαφοροποίηση των εκλογέων της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ είναι μεγάλη. Τα δυνητικά εκλογικά τους σώματα είναι εξόχως διακριτά.
Δ. Το εκλογικό σώμα του ΠΑΣΟΚ-ΚΝΑΛ είναι ενδιάμεσο και κοινωνιολογικά και ιδεολογικο-πολιτικά. Στα θέματα κοινωνικού κράτους κινείται περισσότερο προς τα αριστερά, ενώ στα θεσμικά θέματα είναι ελαφρώς πιο κοντά στη ΝΔ. Συνολικά, η ιδεολογική σύνθεση των δυνάμει εκλογέων του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ είναι εναργώς πιο κεντροαριστερή από όσο δείχνουν οι συνήθεις δημοσκοπήσεις επικαιρότητας.
Ε. Το εκλογικό σώμα του ΜέΡΑ25 αποτελεί μια ιδεολογικά και πολιτικά πιο αριστερή εκδοχή του εκλογικού σώματος του ΣΥΡΙΖΑ – όχι μια αριστερή αντι-συστημική δύναμη «ρήξης». Το ΜέΡΑ25 είναι σε μεγάλο βαθμό το κόμμα του πολιτισμικού φιλελευθερισμού στην Ελλάδα, καθώς οι θέσεις των εκλογέων του είναι πιο προωθημένες από τις αντίστοιχες του συνόλου των άλλων κομμάτων.
ΣΤ. Το εκλογικό σώμα του ΚΚΕ, με έμφαση στον Κομμουνισμό και στο Δημοκρατικό Σοσιαλισμό, δίνει την εικόνα ενός κόμματος με αποκρυσταλλωμένο κλασικό αριστερό προφίλ. Συνολικά, είναι ένα κόμμα μετριοπαθώς πολιτισμικά φιλελεύθερο. Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι το συγκεκριμένο εκλογικό σώμα, παρότι συνολικά ευρωσκεπτικιστικό, εμφανίζεται τριχοτομημένο ως προς την επιλογή παραμονής ή εξόδου από το ευρώ.
Ζ. Η ριζοσπαστική δεξιά ή άκρα δεξιά δεν είναι ομοιογενής. Ο εθνικισμός, η αντι-μεταναστευτική τάση, ο γενικευμένος αντι-συστημισμός, η μεγάλη δυσπιστία προς την Ε.Ε., ο ισχυρός πολιτισμικός συντηρητισμός αλλά και η παρουσία αντι-δημοκρατικών πυρήνων είναι στοιχεία που συναντώνται τόσο στο εκλογικό σώμα της Ελληνικής Λύσης όσο και σε εκείνο του Εθνικού Κόμματος-Έλληνες.
Ωστόσο, οι ψηφοφόροι της Ελληνικής Λύσης επιδεικνύουν μεγάλη ιδεολογική διασπορά και εμφανή απουσία ιδεολογικής συνοχής. Αντιθέτως, το εκλογικό σώμα των «Ελλήνων» είναι πιο συμπαγές, ξεκάθαρα εθνικιστικό, περισσότερο πολιτισμικά συντηρητικό και πιο αντι-δημοκρατικό από εκείνο της Ελληνικής Λύσης.
Συμπερασματικά
– Συνολικά, το ιδεολογικό κέντρο βάρους της ελληνικής κοινωνίας κλίνει προς την ευρύτερη κεντροαριστερά/αριστερά.
– Τα επιμέρους εκλογικά σώματα της ευρείας Κεντροαριστεράς/ Αριστεράς δεν είναι ιδεολογικά τόσο αποκλίνοντα όσο δείχνει η αντιπαράθεση των κομματικών επιτελείων. Αντιθέτως, στο εσωτερικό της ευρείας «Δεξιάς» οι ιδεολογικές διαφορές ανάμεσα στο εκλογικό σώμα της ΝΔ και σε εκείνα της Ελληνικής Λύσης και του Εθνικού Κόμματος-Έλληνες είναι σημαντικά και καθοριστικά αποκλίνουσες.
– Η άποψη επιστροφής στη δραχμή συγκροτεί πλειοψηφική τάση μόνο στο εσωτερικό των εκλογέων της Ελληνικής Λύσης και του Εθνικού Κόμματος-Έλληνες. Στο σημείο αυτό το ελληνικό εκλογικό σώμα φαίνεται να υιοθετεί μια στάση κοντινή σε αυτήν που συναντάται σε πολλές χώρες της Ευρώπης.
– Ένας οιονεί «αντιδημοκρατικός» πυρήνας που υπερβαίνει το 10% του εκλογικού σώματος είναι διακριτός στο εσωτερικό του ελληνικού κομματικού συστήματος. Το επίκεντρο του τοποθετείται στο άκρο δεξιό τμήμα του πολιτικού φάσματος.
– Το πρότυπο που χαρακτηρίζει το σύνολο των απαντήσεων που συνδέονται με τα θέματα πολιτισμικού φιλελευθερισμού/συντηρητισμού (δικαιώματα μετανάστευση κλπ.) επιτρέπει την κατάταξη των εκλογέων των κομμάτων σε ένα νοητό οριζόντιο άξονα πολιτισμικού φιλελευθερισμού – συντηρητισμού σύμφωνα με την παρακάτω σειρά: ΜέΡΑ25, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, Ελληνική Λύση, Εθνικό Κόμμα-Έλληνες.