Στο βιβλίο αυτό μια φωνή ζωντανεύει στο πρόσωπο μιας γυναίκας – πρότυπο από κάθε άποψη, και των μελών της οικογένειάς της. Μια φωνή, που διαποτίζει τις σελίδες του ηθογραφικού, ποιητικού και βιβλιοκριτικού έργου της Ελένης Μπίκα-Τσώλη. Μια συγγραφέας, που εγκαινιάζει την είσοδό της στον λογοτεχνικό χώρο, δυστυχώς μετά θάνατον, με τρόπο συναρπαστικό. Έμπειρη αφηγήτρια και θαυμαστή λογοτέχνης, κινείται ελεύθερα και ανασύρει θραυσματικά επεισόδια από τη ζωή της, ενσωματώνοντάς τα, με απλότητα και αμεσότητα των αφηγηματικών της τρόπων, στο υφάδι γοητευτικών κειμένων. Αφηγήσεις περιγραφικές, αφηγήσεις μυθοποιητικές, αφηγήσεις και σκέψεις που δύσκολα ταξινομούνται, αφηγήσεις ελεύθερες, που κινούνται και διεμβολίζουν οποιαδήποτε ταξινόμηση έχει αναγνωρισθεί και πιστοποιηθεί από τους ειδικούς του λόγου, φιλολόγους, λογοτέχνες.
Κατά αρχάς η έκδοση αυτή επισφραγίζει την επιτυχία της, αλλά και επιβεβαιώνει την επικαιρότητα της φωνής της Ελένη Μπίκα-Τσώλη – και της φωνής μας – στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, η οποία απαιτεί για τη χώρα μας ένα πιο ανθρώπινο μέλλον και μια καλύτερη ζωή. Και κατά δεύτερον, διότι το σύνολο των όσων οικοδομούν τα «Ηθογραφικά Διηγήματα και άλλα…», καταγράφει ιστορικά, λογοτεχνικά και ηθογραφικά γεγονότα και καταστάσεις με την αμεσότητα των λόγων των ίδιων των συντελεστών και των αποδεκτών τους, και αποτελεί παρακαταθήκη για τις επερχόμενες γενιές.
Η γλυκύτητα και η γοητεία την οποία ασκεί η Ελένη Μπίκα-Τσώλη για να βυθιστεί κανείς στις σελίδες της είναι μοναδική, και η γλώσσα της αποδιπλώνεται απλή και πλούσια ταυτόχρονα, ενώ το περιεχόμενό της «εξακτινώνεται» σε πολλές συνιστώσες.
Η προσωπική ιστορία αυτής της γυναίκας, μαζί με την ιστορία των μελών της οικογενείας της, βαδίζει παράλληλα, ταυτίζεται και αντικατοπτρίζει ολόκληρη την εξίσου κοινωνική, λαογραφική και ηθογραφική ιστορία της χώρας μας στη διάρκεια του 20ού αιώνα.
Η κοινωνική διαστρωμάτωση του πληθυσμού από τις αρχές αυτού του αιώνα μέχρι σήμερα, ξεκινώντας από τις παρυφές της ελληνικής επαρχίας, η οποία στο βιβλίο συγκεκριμενοποιείται στην Άρτα, και φτάνοντας μέχρι το Χαϊδάρι των Αθηνών, καθώς και η θέση της γυναίκας μέσα σ’ αυτόν τον ευρύ χωροχρόνο, διαγράφονται επίσης ξεκάθαρα.
Το γελαστό, αλλά πάντα ζωντανό και αγέρωχο πρόσωπο της Ελένης Μπίκα χαρτογραφείται λεπτομερώς μέσα από πλείστα ιστορικά, λαογραφικά, ποιητικά στοιχεία και τις βιβλιοκρισίες και βιβλιοκριτικές του έργου του συζύγου της, Γιάννη Τσώλη και άλλων συγγραφέων της Ένωσης και της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, που χρησιμοποιούνται αφειδώς στα κείμενά της.
Συνεπώς η Ελένη Μπίκα είναι ο αγωνιζόμενος άνθρωπος, η περήφανη αγωνιζόμενη και εργαζόμενη γυναίκα, για την ελευθερία της σκέψης και την ανεξαρτησία της, με όποιες προεκτάσεις, προσωπικές, κοινωνικές, ηθογραφικές, μπορεί να προσδώσει κανείς σ’ αυτό.
Η ζωή της είναι αυτό που λέμε «μυθιστορηματική» μέχρι την ημέρα που πεθαίνει, τον Ιούλιο του 2022, γιαγιά πια, στην Αθήνα. Η ακτινοβολία της ωστόσο, η εργασία της και η προσωπικότητά της, την καθιστά σύμβολο αγώνα.
Η Ελένη ήταν αρχόντισσα. Ένας χαρισματικός άνθρωπος, απ’ αυτούς που «δημιουργούν στον περίγυρό τους ένα μαγνητικό πεδίο», ακόμη κι όταν οι αντιξοότητες της ζωής ορθώνουν μπροστά τους τείχος. Είναι «ο ήρωας της διπλανής πόρτας». Και γίνεται ένας θηλυκός γενάρχης.
Οι λεπτομέρειες της ζωής της και της ζωής των ανθρώπων που την περιβάλλουν, και που δεν είναι άλλοι από τη γιαγιά της, τον πατέρας της, τη μητέρας της, το σύζυγό της, τις δυο κόρες της, το εγγόνι της και τους μαθητές της στα Γυμνάσια και Λύκεια, όπου υπηρέτησε ως φιλόλογος καθηγήτρια, όχι απλώς δεν κουράζουν τον αναγνώστη, αλλά αντίθετα, του γεννούν συγκίνηση και θαυμασμό. Η Ελένη και ο σύζυγός της Γιάννης γίνονται σύμβολα ενός κεραυνοβόλου έρωτα που διαρκεί, και μιας παροιμιώδους οικογενειακής ενότητας και αγάπης.
Υπάρχουν βιβλία μέσα στις σελίδες των οποίων πρέπει να ψάξεις μόνος σου για να αναζητήσεις τη γνώση, όμως υπάρχουν και κάποια άλλα στα οποία ο συγγραφέας έχει «κοσκινίσει» την άμμο των περιττών και σου προσφέρει τα καθαρά «ψήγματα χρυσού» που υπάρχουν στο διαχρονικό ποτάμι της ανθρώπινης σοφίας. Ένα από αυτά τα δεύτερα είναι το βιβλίο της Ελένη Μπίκα-Τσώλη «Ηθογραφικά Διηγήματα και άλλα…».
Πρόκειται για ένα μείζον λογοτεχνικό έργο, που προσφέρει μερικές ώρες λογοτεχνικής απόλαυσης, ένα πολύ φιλόδοξο βιβλίο, που καταφέρνει χωρίς ίχνος διδακτισμού, να καθηλώσει αλλά και να συναρπάσει, να ωθήσει σε σκέψεις και προβληματισμούς και να συγκινήσει.
Γραφή πηγαία και καταιγιστική. Η γλώσσα της Ελένη Μπίκα έχει μοναδικά χαρακτηριστικά. Είναι πλούσια, γλωσσοπλαστική, γι΄ αυτό και διεισδύει και ξεσηκώνει τη σκέψη και τα συναισθήματα.
Χωρίς να έχει την πρόθεση διδακτισμού, το βιβλίο είναι πηγή γόνιμου προβληματισμού και λειτουργεί ως πυξίδα στην αναζήτηση του εαυτού και των ρόλων σου. Βιώματα, μνήμες και ξεχασμένες μυρωδιές διαμορφώνουν μια νοσταλγική διάθεση για τη χαμένη μας παιδικότητα, ενώ κυριαρχεί το φως ακόμη και στις πιο σκοτεινές γωνιές.
Η Ελένη Μπίκα προσπαθεί να μιλά και να γράφει με την καρδιά, γιατί ξέρει ότι όταν η γνώση ανταμώνει το συναίσθημα φτιάχνουν μια σχέση ανθεκτική στο χρόνο και τη φθορά.
Το βιβλίο αυτό είναι ένας αφηγηματικός τυφώνας, ταυτόχρονα ηθικός, κοινωνικός και λογοτεχνικός στις συνιστώσες του, εν τέλει αυστηρά προσωπικός και ανθρώπινος, που εξελίσσεται με καταιγιστικό ρυθμό, φέρει δε, το χάρισμα της νοστιμιάς της ανάγνωσης.
Αν μένει κάτι αλώβητο, γνήσιο, αληθινό και αιώνιο, αν κατανικάει τον χρόνο, αν κάτι κερδίζει την αθανασία, αυτό είναι η γραφή, ο λόγος, η λογοτεχνία. «Έχουμε την Τέχνη για να μην πεθάνουμε από την αλήθεια», έγραψε ο Νίτσε. Στο «Ηθογραφικά Διηγήματα και άλλα» έχουμε την τέχνη της γραφής, για να αντέξουμε μαζί με την δημιουργό τις αλήθειες μας, να δούμε τις μέσα σελίδες των δικών μας τετραδίων να ξεδιπλώνονται πλέον στο λυτρωτικό φως. Αυτή άλλωστε είναι κι η λογοτεχνική αξία του βιβλίου και το ειδικό βάρος του.
Διαβάστε το.