Γνωρίζετε άραγε ότι το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων απασχόλησε τις κοινωνίες από αρχαιοτάτων χρόνων; Το 3000 π.Χ., στην Κνωσό, δημιουργήθηκαν οι πρώτοι χώροι ταφής απορριμμάτων. Τα απόβλητα τοποθετούνταν σε μεγάλους λάκκους και καλύπτονταν με πολλά επίπεδα χώματος. Το 2000 π.Χ, στην εποχή του χαλκού, λειτουργούσαν συστήματα ανάκτησης του μετάλλου. Πριν από περίπου 2500 χρόνια, στην Αθήνα λειτουργούσε χώρος ταφής των αστικών αποβλήτων. Σύμφωνα με το νόμο ο χώρος αυτός έπρεπε να βρίσκεται σε απόσταση τουλάχιστον ενός μιλίου από τα τείχη της πόλης.
Χιλιετηρίδες μετά, το 2018, έρχεται η ΕΕ να θέσει νέους στόχους για την ανακύκλωση, τη συσκευασία και την υγειονομική ταφή αποβλήτων με στόχο την προώθηση της μετάβασης προς ένα βιώσιμο μοντέλο κυκλικής οικονομίας. Τον Φεβρουάριο του 2021, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εγκρίνει το νέο σχέδιο δράσης ζητώντας πρόσθετα μέτρα για την επίτευξη μιας ουδέτερης ως προς τον άνθρακα, περιβαλλοντικά βιώσιμης, χωρίς τοξικές ουσίες και πλήρως κυκλικής οικονομίας έως το 2050.
Σήμερα λοιπόν το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων παραμένει ψηλά στην επικαιρότητα τόσο στην Ε.Ε. όσο και στην χώρα μας αλλά και στην Περιφέρεια της Ηπείρου. Η ολοκλήρωση μια σειράς έργων όπως οι Σταθμοί Μεταφόρτωσης ( ΣΜΑ) τόσο σε Δήμους της Πρέβεζας όσο και σε Δήμους της Άρτας και της Θεσπρωτίας κρίνεται αναγκαία για την ομαλή μετάβαση σε μια νέα εποχή στην διακομιδή και διαχείριση των σκουπιδιών. Σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση επιτελεί και ο νέος Φορέας Διαχείρισης Απορριμμάτων της Ηπείρου (ΦΟΣΔΑ) με τον Πρόεδρο του Νίκο Καλαντζή να έχει βάλει ψηλά τον πήχη αναφορικά με τα κρίσιμα έργα που πρέπει να υλοποιηθούν το επόμενο διάστημα.
Τα πράγματα βέβαια δεν είναι τόσο απλά και σίγουρα δεν έχουν να κάνουν μόνο με τις υποχρεώσεις του Φορέα της Ηπείρου, μιας για τους ΣΜΑ η Περιφέρεια είναι αυτή που οφείλει να προχωρήσει στην κατασκευή τους συνεργαζόμενη με τον ΦΟΣΔΑ. Ο Φορέας φαίνεται να παράγει εξαιρετικά σημαντικό έργο αναφορικά με τον σχεδιασμό διαχείρισης παρότι έχει τεθεί από την αρχή της λειτουργίας του, μπροστά σε κρίσιμες προκλήσεις.
Η είσοδος ιδιωτών στο παιχνίδι των «απορριμμάτων» αλλά και οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των Σταθμών Μεταφόρτωσης στάθηκαν αφορμή για να ανοίξει και πάλι το ζήτημα.
Η «μάχη» για την ενιαία τιμολογιακή πολιτική ήταν το πρώτο «κρας τεστ» που έδειξε ότι οι Δήμοι της Ηπείρου παρά τις καλές προθέσεις για συνεννοήσεις και αμοιβαίες υποχωρήσεις μπρος το μεγάλο στόχο της ομαλής λειτουργίας του ΦΟΣΔΑ έχουν να διαχειριστούν και τα τοπικά συμφέροντα των περιοχών τους. Βέβαια η ορθολογιστική προσέγγιση της πλειοψηφίας αλλά και του Προέδρου του Φορέα στην προσπάθεια για μια «δίκαια» τιμή στην μεταφορά που δεν θα ζημιώνει περιοχές που είναι μακριά από το νέο εργοστάσιο επεξεργασίας απορριμμάτων , Δήμους και περιοχές δηλαδή εκτός Νομού Ιωαννίνων. Παράλληλα έδειξε και την αποφασιστικότητα με την οποία είναι διατεθειμένοι να κινηθούν οι Δήμοι μικρότερων περιοχών το επόμενο διάστημα.
Από την άλλη πλευρά είχαμε προσφυγή των Δήμων που θίγονταν μπρος σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, στην Αποκεντρωμένη διοίκηση (κυρίως Δήμοι των Ιωαννίνων- αλλά και ο Δήμος Πρέβεζας- που φαίνεται ότι δεν καλύπτονταν από την λύση που είχε προταθεί) αλλά και την «αμφίσημη» απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης να επιβεβαιώνει τα παραπάνω «προσγειώνοντας» απότομα όσους θεωρούσαν ότι οι λύσεις θα έρθουν άμεσα, «αναίμακτα» και με δίκαιο τρόπο. Η τελική λύση θα δοθεί αργά η γρήγορα και η αλήθεια είναι ότι τα όποια «γκρίζα σημεία» υπήρξαν ανάμεσα στους εκπροσώπους των Δήμων δεν υφίστανται πια. Πάντως ύστερα από αυτή την «μάχη» σίγουρα στην συνείδηση των πολιτών ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος του Φορέα πανηπειρωτικά βγήκαν ενισχυμένοι καθώς ο κύριος στόχος τους ήταν όλοι οι Δήμοι να πληρώσουν το ίδιο.
Η Ήπειρος από το 2018 διαθέτει ένα σύγχρονο εργοστάσιο επεξεργασίας απορριμμάτων στο Ελευθεροχώρι Δωδώνης στα Ιωάννινα, ενώ βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία από τις αρχές του 2019. Ένα έργο που υλοποιήθηκε με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) με την Περιφέρεια Ηπείρου να συνεργάζεται «αρμονικά» με την τότε κυβέρνηση στην υλοποίηση του. Βέβαια ο τότε Υπουργός Ενέργειας κ. Φάμελος δέχτηκε αρκετά εσωτερικά «πυρά» στο ΣΥΡΙΖΑ λόγω της επιλογής να γίνει το εν λόγω έργο με ΣΔΙΤ. Ένα έργο που ήρθε να αλλάξει τα μέχρι σήμερα δεδομένα στη διαχείριση των απορριμμάτων. Παράλληλα, είναι και ένα έργο που εκτελέστηκε με γρήγορους ρυθμούς. Η σύμβαση της εταιρίας «Αειφορική Ηπείρου», μέλους του ομίλου «ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή», υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2018, και στις αρχές Σεπτεμβρίου ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής της μονάδας.
Το ύψος της όλης επένδυσης ανήρθε στα 52,6 εκατ. ευρώ, με τα 20 εκατ. ευρώ να προέρχονται από ΕΣΠΑ (τα υπόλοιπα είναι ιδιωτικοί πόροι και δάνειο). Με την ολοκλήρωση της κατασκευής, η «Αειφορική Ηπείρου» έχει την ευθύνη λειτουργίας της μονάδας για 25 χρόνια. Η μονάδα είναι μέγιστης δυναμικότητας 105.000 τόνων/έτος και θα επεξεργάζεται σύμμεικτα απόβλητα.
Η είσοδος ιδιωτών στο παιχνίδι των «απορριμμάτων» αλλά και οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των Σταθμών Μεταφόρτωσης στάθηκαν αφορμή για να ανοίξει και πάλι το ζήτημα αυτή την φορά λόγω και της παρέμβασης της Λαϊκής Συσπείρωσης.
Η ανακοίνωση της Λ.ΑΣΥ μεταξύ άλλων ανέφερε χαρακτηριστικά «Όπως είναι γνωστό, όσο οι ΣΜΑ δεν ολοκληρώνονται τόσο οι Δήμοι επιβαρύνονται με δαπάνες για τη μεταφορά των σκουπιδιών τους μέχρι το εργοστάσιο επεξεργασίας στο Ελευθεροχώρι (καύσιμα, λειτουργικά έξοδα και έξοδα συντήρησης των απορριμματοφόρων, μισθοδοσίες εργαζόμενων που αντί να κάνουν αποκομιδή κάνουν δρομολόγια 4σαρων και πλέον ωρών για να μεταβούν και να επιστρέψουν στους Δήμους). Είναι δε, τόσο μεγάλη η οικονομική επιβάρυνση που κάποιοι Δήμοι αδυνατούν να μεταφέρουν τα σκουπίδια στο εργοστάσιο και τα οδηγούν ανεπεξέργαστα για ταφή στους ΧΥΤΥ. Συνεχίζοντας η ΛΑΣΥ αναφέρει ότι: Αντί η Περιφέρεια Ηπείρου να σπεύσει να τελειώσει το έργο, έχει επιδοθεί σε παζάρια με τον ΦΟΔΣΑ και τους Δημάρχους, εκβιάζοντας εκατέρωθεν για το ποιος θα κάνει την ιδιωτικοποίηση των ΣΜΑ όταν θα τεθούν σε λειτουργία.»
Φαίνεται λοιπόν ότι μπροστά μας το επόμενο διάστημα διαμορφώνεται ένα πεδίο αντιπαράθεσης αλλά και περαιτέρω συζήτησης για τα απορρίμματα. Το ζητούμενο είναι εάν ο ΦΟΣΔΑ θα λειτουργήσει άμεσα και αποτελεσματικά πιέζοντας στην κατεύθυνση της υλοποίησης των σταθμών μεταφόρτωσης.