Ένα συνηθισμένο ερώτημα που γίνεται σε όλους εμάς τους λογιστές από τους επιχειρηματίες είναι το αν είναι υποχρεωτικό -και αν ναι υπό ποιες συνθήκες- να ασφαλιστούν στο ΙΚΑ συγγενικά τους
πρόσωπα.
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό πηγάζει μέσα από την ανασκόπηση βασικών διατάξεων της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, αλλά και διαφοροποιείται ανάλογα με τη νομική μορφή μιας επιχείρησης.
Θα ξεκινήσουμε την ανάλυση του σημερινού θέματος μας με την βασική παραδοχή πως στα νομικά πρόσωπα (ΟΕ, ΕΕ, ΙΚΕ, ΕΠΕ, ΑΕ, κ.λπ.) η ασφάλιση συγγενικών προσώπων οποιουδήποτε βαθμού, αλλά και συζύγων, πραγματοποιείται όπως ακριβώς και για τα υπόλοιπα τρίτα πρόσωπα.
Αυτό με απλά λόγια σημαίνει πως το νομικό πρόσωπο είναι υποχρεωμένο βάσει εργατικής νομοθεσίας να ασφαλίσει τον σύζυγο ή συγγενικό πρόσωπο με μερική, εκ περιτροπής ή πλήρη απασχόληση κατόπιν σχετικής συμφωνίας.
Κωδικοποιώντας τις βασικές διατάξεις της νομοθεσίας, ως προς την ασφάλιση συζύγων και συγγενικών προσώπων στις ατομικές επιχειρήσεις, σημειώνουμε τα εξής:
• Η ασφάλιση συγγενικών προσώπων α’ και β’ βαθμού εξ αίματος (και όχι εξ αγχιστείας) και συζύγων στις ατομικές επιχειρήσεις είναι υποχρεωτική και όχι αυτοδίκαιη. Αυτό πολύ πρακτικά σημαίνει πως για να ξεκινήσει και να ολοκληρωθεί η ασφαλιστική σχέση των προσώπων αυτών και μόνο ο εργοδότης πρέπει να την αναγγείλει στο ΙΚΑ, προσκομίζοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά, ακολουθώντας παράλληλα και όλες τις απαραίτητες υποβολές στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ».
• Το ΙΚΑ, ανεξάρτητα από την διάρκεια πραγματικής απασχόλησης των προσώπων αυτών, δέχεται 25 ημέρες ασφάλισης το μήνα, δηλαδή δεν δέχεται μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, παρά μόνο
πλήρη απασχόληση.
• Μοναδική εξαίρεση για να δεχτεί το ΙΚΑ λιγότερες ημέρες ασφάλισης για τα εν λόγω πρόσωπα, είναι να έχει μεσολαβήσει ασθένεια, στράτευση, απουσία στο εξωτερικό, φυλάκιση κ.λπ.
• Από το 2012, προβλέφθηκε η υπαγωγή των προσώπων αυτών στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για όλους τους κλάδους ασφάλισης του, καθώς και του ΕΤΕΑ και για τους κλάδους και λογαριασμούς του ΟΑΕΔ, του
ΟΕΚ και του Οργανισμού Εργατικής Εστίας (Ε.Ε). Αυτό πρακτικά σημαίνει πως δικαιούνται επίδομα
ανεργίας, όπως όλοι οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης τους.
• Τα πρόσωπα που παρέχουν εργασία σε εργοδότες που έχουν ατομική επιχείρηση και με τους
οποίους δεν είναι σύζυγοι εκ γάμου, αλλά αποτελούν συμβαλλόμενα μέρη συμφώνου συμβίωσης,
από 12/05/2016 έχουν την δυνατότητα να υπαχθούν ή να εξαιρεθούν από την ασφάλιση στο ΙΚΑ-
ΕΤΑΜ.
Μεγάλη προσοχή:
1. Οι διατάξεις αυτές για την ασφάλιση συγγενικών προσώπων στις ατομικές επιχειρήσεις, ισχύουν
αποκλειστικά για τους συζύγους-μέρη συμφώνου συμβίωσης και τους συγγενείς εξ αίματος α’ και β΄
βαθμού.
2. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι γονείς, παιδιά, παππούδες, εγγόνια και τα αδέρφια.
3. Οι συγγενείς εξ αγχιστείας (πεθεροί, γαμπροί, νύφες, κουνιάδοι), ασφαλίζονται υποχρεωτικά και
αυτοδίκαια στο ΙΚΑ και όχι προαιρετικά.
Συμπερασματικά, διαπιστώνουμε πως ένας εργοδότης που διατηρεί ατομική επιχείρηση, έχει τη δυνατότητα είτε να μην ασφαλίσει καθόλου τον/την σύζυγο και τους συγγενείς εξ αίματος α’ και β’ βαθμού, ή αν τους ασφαλίσει, τηρώντας τις προβλεπόμενες νομοθετικές διατυπώσεις, να είναι υπό το καθεστώς πλήρους απασχόλησης.
Σε καμία περίπτωση τα ελεγκτικά κλιμάκια, δεν δικαιούνται να επιβάλουν πρόστιμο περί ανασφάλιστης εργασίας, όταν πρόκειται για τα παραπάνω πρόσωπα.
Να θυμίσουμε γιατί μας ρωτούν αρκετοί, ότι: Όσοι προσλαμβάνονται σε θέση μισθωτής εργασίας πλήρους απασχόλησης, πριν από τη λήξη του επιδόματος ανεργίας, μπορούν να αιτηθούν τη συνέχιση της χορήγησης του. Το καταβαλλόμενο ποσό του επιδόματος εργασίας αντιστοιχεί στο μισό που επιδόματος ανεργίας και η διάρκειά του είναι ίση με την υπολειπόμενη διάρκεια της επιδότησής ανεργίας με την οποία συνδέεται. Προϋποθέσεις χορήγησης:
η παροχή μπορεί να καταβληθεί μια φορά εντός της ίδιας τριετίας
η πρόσληψη να είναι σε εργοδότη στον οποίο δεν έχετε απασχοληθεί τα δύο τελευταία έτη πριν
από την έναρξη των επιδομάτων ανεργίας.
Δεν μπορούν να λάβουν το επίδομα εργασίας οι ασφαλισμένοι που προσλαμβάνεστε:
ως ωφελούμενοι σε Πρόγραμμα Επιταγής Επανένταξης στην Αγορά Εργασίας
σε επιχείρηση συζύγου ή συγγενούς α’ ή β’ βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας
στο Δημόσιο, ως μόνιμοι υπάλληλοι ή με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου.
Και να μην ξεχάσουμε:
➤ Την 1η.3.2025 ξεκίνησε η επιβολή διοικητικών κυρώσεων που αφορούν στην εφαρμογή του
Συστήματος Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, στις επιχειρήσεις που ανήκουν στους κλάδους του
τουρισμού και της εστίασης.
➤ Έως τις 10.3.2025 πραγματοποιείται η υποβολή αίτησης για μεταφορά φορολογικής κατοικίας
κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος.
➤ Α21 Επιδόματος Παιδιού: Η πλατφόρμα θα παραμείνει ανοικτή και θα δέχεται νέες αιτήσεις έως
τις 14 Μαρτίου και ώρα 18.00.
Ας κρατήσουμε όλοι στη σκέψη μας και λίγο χώρο για τους 57 αδικοχαμένους συνανθρώπους μας
και θα πρέπει να αντιληφθούν μερικοί που το παίζουν σκληροί πολιτικοί πως μια μητέρα που έχασε
το παιδί της επιλέγει τον αγώνα αντί για τον οδυρμό.
Ας μην είναι από τις περιπτώσεις που θα ξεχάσουμε μόλις βάλουν διαφημίσεις τα δελτία.
Αν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι.
Καλή Δύναμη.
Γιώργος Θεοδόσης
Φοροτεχνικός-Λογιστής
Πρόεδρος Ένωσης Φοροτεχνικών
Άρτας –Φιλιππιάδας
Μέλος του ΔΣ της Πανελληνίας Ομοσπονδίας Φοροτεχνικών ΠΟΦΕΕ