in ,

Ταξίδι στον Χρόνο: Οι Αρτινοί Όμηροι στη Γερμανία το 1944. Οδός Βίτσι [του Δημήτρη Χρ. Μπανιά]

Χρ. Μπανιάς, Αν. Τσιόκος,Ευαγ. Κώτσης , Ηλ. Καραντζας, Βασ. Καραδήμας
editor_image

Συνταξιούχος – Οικονομολόγος


Στη Θεσπρωτία οι Γερμανοί το 1943 είχαν κάνει το μεγάλο κακό στις 29-9-1943, εκτέλεσαν τους 49 προκρίτους στην Παραμυθιά. Οι Ιταλοί είχαν σχεδόν φύγει, πήραν τον δρόμο προς την πατρίδα τους. Οι ανταρτικές ομάδες λίγες, αλλά είχαν αρχίσει να κάνουν μερικά μικρά σαμποτάζ, οι Αλβανικές ομάδες δίπλα στους Γερμανούς, όπως ήταν και με τους Ιταλούς.

Στην Άρτα είχαν αναλάβει από τις αρχές του Σεπτέμβρη του 1943 και είχε αρχίσει η μεγαλύτερη πείνα, πέρα από τους καθημερινούς ελέγχους, φοβισμούς και απειλές στον απλό λαό. Ένα από τα βασικά αγαθά που έλειπαν από την πόλη ή ήταν πανάκριβο ήταν το λάδι. Δύο ήταν τα σημεία που πήγαιναν οι Αρτινοί για ένα ασκί λάδι να βγάλουν το χρόνο ή το εξάμηνο, η Πάργα και η Λευκάδα. Την Πάργα προτιμούσαν οι περισσότεροι και από τα ορεινά και από την πόλη. Ήρθε ο Μάης του 1944, λάδι πουθενά, οι οικογένειες υπόφεραν, στα Μελισσουργιώτικα και συγκεκριμένα στην σημερινή οδός Βίτσι, γύρο-γύρο έμειναν αρκετές οικογένειες. Όλοι σχεδόν σε καλύβια και είχαν περάσει μαύρο χειμώνα μέσα στην άγρια φτώχια και πείνα, μερικοί είχαν και 1-2 αλογομούλαρα.

Πήραν την μεγάλη απόφαση να πάνε στην Πάργα για λάδι, ένας από κάθε οικογένεια, αφού το αποφάσισαν ξεκίνησαν τέλος Απρίλη του 1944 . Τα μουλάρια ήταν φορτωμένα με αρκετά μάλλινα «σκεπάσματα και κάπες» για να τα πωλήσουν ή να κάνουν ανταλλαγή με το λάδι, ο πληθωρισμός δεν επέτρεπε να έχουν μετρητά και μία ή δύο λίρες ο καθένας. Έφτασαν στην Πάργα, βρήκαν λάδι, το έβαλαν στα ασκιά και ξεκίνησαν την επιστροφή, πέρασαν Καναλάκι, τις μεγάλες στροφές και στην θέση Μπουτάρι την 3-5-1944, τους έπιασαν οι Γερμανοί και δεν καταλάβαιναν από λόγια. «Πήγαμε για λίγο λάδι, δεν βλέπετε τα ασκιά», τίποτα, «από εδώ οι άνδρες από εκεί οι γυναίκες». Φωνές, ουρλιαχτά από τις γυναίκες που θα έμειναν μόνες τους τίποτα οι ναζί κι οι συνεργάτες τους. Τα πήραν οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους τα μισά μουλάρια και τα πράματα όλα. Μία γυναίκα μεγάλη στην ηλικία η Βασιλική Τσίκου αυζ. Αρ. μάζεψε τα μισά μουλάρια και τις γυναίκες και τα έφερε στην Άρτα, λάδι πουθενά, αλλά το κυριότερα οι άνδρες και τα παιδιά χαμένα. Ποιον να ρωτήσουν κι η γειτονιά στα μαύρα, πήγαν κι στον παπαΚώτσιο στον Παντοκράτορα κι έψαλε τρισάγιο, λειτουργιά δεν υπήρχε. Στην ομάδα από την Βίτσι είχαν μπει και μερικοί από την πόλη και γύρο χωριά, είχαν όλοι την ίδια τύχη.

Οι αιχμάλωτοι στην Πάργα, στα Γιάννενα, με φορτηγά στην Λάρισα και συνέχεια στην Θεσσαλονίκη. αρκετές μέρες εκεί, στα φορτηγά βαγόνια και ο δρόμος για τα στρατόπεδα της Γερμανίας. Εκεί στην Θεσσαλονίκη είχαν φτάσει οι εξής: από την οδό Βίτσι, Βαγγέλης Κώτσης, ο Βασίλης Καραδήμας, ο Χρήστος Μπανιάς – Καλοκαίρης, ο Δημήτριος Σπύρου, ο Γιάννης Παπαγιάννης, ο Κώστας Κούσης, ο Θωμάς Σιαμέτης, το νέο παιδί 16 χρονών Κώστας Κίτσης, ο Κώστας Τσοβόλας (όλοι Μελισσουργιώτες στην καταγωγή), ο γείτονας Χρήστος Γαλάτης, ο Ηλίας Καρατζάς από την Βλαχέρνα, ο Τόλος, ο Απόστολος Μαργαρίτης κι άλλοι 2-3 που δεν βρήκαμε τα ονόματά τους. Τον νέο Κώστα Κίτση οι ναζί δεν τον πήραν στην Γερμανία, αρρώστησε και αργότερα από τις ταλαιπωρίες χάθηκε. Εκεί όμως στα βαγόνια τους χωρίσανε άλλος εδώ, άλλος εκεί. Οι τέσσερις από την πόλη τυχεροί, όλοι μαζί. Τι τράβηξαν στα βαγόνια τα έχουμε δει στα ντοκιμαντέρ των ναζί, δεν χρειάζεται να το μολογάμε. Όταν φτάσανε τους βάλανε τα νούμερα στα χέρια, όμηροι ήταν, ο Χρήστος Μπανιάς είχε το Νο 134427, ο Βασίλης Καραδήμας φορούσε πάντα κοντομάνικο και όταν περνούσε στην Σκουφά όλοι το βλέπανε, το είχε κι σε φωτογραφεία μέσα στο ραφείο και πάντα το βλέπαμε. Τα στρατόπεδα MOOSBURG STALAGE VIIA και Κλάιμιχ Αουχσπούργκ. Η άλλη ομάδα σε άλλα στρατόπεδα.

23-5-1945 Ηλ. Καραντζάς, Βαγγ. Κώτσης, Χρ. Μπανιάς, Βασ. Καραδήμας

Αναγκαστική εργασία σε όλους, 12 ώρες την ημέρα, όλων των ειδών, το μυαλό στην Άρτα. Οι μέρες, οι μήνες δεν περνούσαν, ενημέρωση τίποτα, φαγητό νεροζούμι. Στις 6-6-1944 είχε αρχίσει η απόβαση στην Νορμανδία, στις 1-7-1944 είχε γίνει το προγεφύρωμα. Οι όμηροι την δουλειά τους, στην Γερμανία μεγάλη αναστάτωση, το είχαν καταλάβει. Οι Αμερικάνοι προχωρούσαν όλον τον χειμώνα του ΄44-΄45 από το νοτιοδυτικό τμήμα, εκεί ήταν οι όμηροι. Όταν πέρασαν οι Αμερικάνοι τους απελευθέρωσαν, τους έδωσαν ρούχα αμερικάνικα και καπέλα. Έβγαλαν φωτογραφίες, έτρωγαν στα συσσίτια, πήραν βάρος, ήταν όλη η ομάδα ζωντανή, έψαχναν τι θα κάνουν. Στις 9-5-1945 οι ναζί υπέγραψαν την συνθηκολόγηση με τους συμμάχους, ανέλαβαν οι Αμερικάνοι στην περιοχή που ήταν η μία ομάδα των 5 Αρτινών και ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός που βοηθούσε. Ανέλαβε να τους στείλει στην πατρίδα τους όμηρους, η μία ομάδα έφθασε στην Πάτρα στις 21-9-1945 και τελικά στην Άρτα τις επόμενες μέρες. Μαθεύτηκε αμέσως στην πόλη και πολλοί φωνάζανε «ήρθαν οι όμηροι», μαθεύτηκε και στην βαλαώρα. Η γειτόνισσα έβαλε τις φωνές, «Λένω ήρθε ο άνδρας σου, ο Χρήστος », χαμός, φωνές, όλη η γειτονιά στο ποδάρι, ο μικρός Γιώργος 7 χρονών ξυπόλητος, μέσα στα κοτρόνια της Μελισσουργών έτρεξε να βρει τον πατέρα του, τον βρήκε λίγο παρακάτω στην θεία του την Βασίλω. Όλοι γυρίσανε, οι οικογένειες ησυχάσανε. Ακολούθησε ο εμφύλιος άλλος Εαμίτης, άλλος Εδεσίτης, άλλος στην δουλειά του. Μετά το 1956 είπαν να κάνουν αιτήσεις δυο Υπουργείο Εξωτερικών για αποζημίωση, μερικοί έκαναν, άλλοι αδιαφόρησαν. Μέρος της αίτησης του Χρήστου Μπανιά – Καλοκαίρη

Βγήκαν αποφάσεις να πάρουν αποζημιώσεις, ακόμα σήμερα περιμένουν οι απόγονοι τους. Επίσης μετά το 1981 μερικοί έκαναν αιτήσεις οι απόγονοι τους για αποφάσεις αναγνώρισης της επιτροπής Εθνικής Αντίστασης, όπως η παρακάτω. Επίσης είχαν και βεβαίωση του Ερυθρού Σταυρού.

 


 Πρόταση: Κύριοι μήπως η οδός Βίτσι πρέπει να γίνει οδός «Αρτινών Ομήρων», έχουμε στα 10 μέτρα την οδό Γράμμου.