in ,

Μην κοιτάξεις πίσω, κριτική επισκόπηση [του Δρ. Κοσμά Κοψάρη]

editor_image

Κριτικός κινηματογράφου


Τι γίνεται όταν μια μέρα ξυπνήσει κανείς, όπως η Ζαν, και δεν αναγνωρίζει τον εαυτό του στην αντανάκλαση ή στους οικείους; Ποιος είναι αυτός ο άγνωστος επισκέπτης από το υποσυνείδητο που εγκλωβίζει την αληθινή υπόσταση να συμφιλιωθεί με τους μηχανισμούς της χρόνιας απώθησης, της τραυματικής μνήμης ή εμπειρίας;

Όλα ξεκινούν από την στιγμή που η Ζαν θα φύγει από την συγγραφική πεπατημένη, επιλέγοντας ως λογοτεχνικό είδος κάτι που ενεργοποιεί καλά κρυμμένα μυστικά. Η αριστοτεχνική μαεστρία της ταινίας στηρίζεται στο ότι ανατρέπει την αναμενόμενη εξακρίβωση της οπτικής παραίσθησης, έχει σχέση με κάτι ριζικότερο: όταν αποφασίζουμε να αναδομήσουμε αυτούσια την επιτελεστική μας ταυτότητα, να ανοικειώσουμε την ύπαρξή μας, σε σημείο που κάθε στιλβωμένη πτυχή της να μην θυμίζει τίποτα από αυτό που ήμασταν πριν.

Η ταινία θέτει ως κεντρικό ζήτημα το οντολογικής υφής- θεμελιώδες ερώτημα του αν μπορούμε στην ουσία να απαρνηθούμε τον εαυτό μας ή την πρότερη φύση μας. Η Ζαν εικονίζεται ως η λειασμένη πολιτισμική όψη ενός καθολικά αποδεκτού συγγραφικού κύρους, συγκροτημένη, εγκεφαλική, με πλήρη έλεγχο κάθε κίνησής της, με επίγνωση ότι χειρίζεται επιδέξια τους λεπτοφυείς οικογενειακούς της δεσμούς και το απαστράπτον κοινωνικό προφίλ της.

Απότομα, όμως, όλα καταρρέουν. Έρχεται κάποια άλλη που σιγά σιγά υφαρπάζει ό,τι τόσο προσεγμένα έχει χτίσει μέχρι να κλονίσει συθέμελα την ίδια την υπόστασή της. Είναι το σημείο που πεθαίνει η ενορχηστρωμένη συνείδηση και αρχίζει η ακλόνητη επικυριαρχία του υποσυνείδητου. Είναι το διάκενο της μνήμης από το οποίο αναδύεται αισθαντική, εύθραυστη, ακραία συναισθηματική η ονειρική Μπελούτσι για να πιστοποιήσει ότι το μόνο πραγματικό αδιέξοδο αυτού του κόσμου είναι η ενύπαρξη της αλλότριας μορφής του.

Η έσω σύνθλιψη συνεπάγεται ότι μέσα από την αέναη υπαρξιακή βυθομέτρηση δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο απτό και αληθινό από το παιδί που κρατάμε για πάντα στην καρδιά μας. Όσο και να απομακρυνόμαστε από το αξιακό εγώ μας, αυτό δεν μπορεί να απομακρυνθεί από μας, στέκει πάντα εκεί να μάς παροτρύνει να μην ξεχνάμε τα παιδικά μας στέκια, ή, το κυριότερο, να μην φοβόμαστε να ατενίζουμε την όψη μας στον καθρέφτη και να βλέπουμε το παιδικό πρόσωπο που είχαμε κάποτε.

Το αποτρεπτικό: Μην κοιτάξεις πίσω, επενεργεί παραμορφωτικά, σηματοδοτώντας την μεγάλη ανάγκη κάθε ατόμου να γυρίσει πίσω και να συμφιλιωθεί με το βλέμμα του παιδιού που υπήρξε κάποτε. Όλους μάς περιμένει πάντα ο παιδικός εαυτός μας, γεμάτος αθωότητα και όνειρα, αρκεί να βρούμε την δύναμη να τον αντικρύσουμε. Υπέροχη ταινία, πρωτότυπο σενάριο, εκπληκτικές οι ερμηνείες της δισυπόστατης Ζαν (Μπελούτσι-Μαρσώ).