Εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία αναδείχθηκε και πάλι η αξία της συζήτησης για το τι περιφερειακή ανάπτυξη θέλουμε. Από την παρούσα στήλη πολλές φορές κατά το ένα έτος κυκλοφορίας της Δημοκρατικής Φωνής επισημάνθηκε, η ανάγκη να στραφούμε ως περιφέρεια στον πρωτογενή τομέα. Και αυτό, όχι από εμμονή, αλλά η ανάγκη οδηγεί εκεί και αυτό φαίνεται τώρα πολύ έντονα με την κρίση στην διατροφική αλυσίδα λόγω του πολέμου και όλοι εύχονται να μην μετατραπεί σε επισιτιστική.
Είναι θετικό, ότι τόσο κεντρικά όσο και τοπικά μιλάνε όλοι με ένταση πλέον για την ανάγκη να υπάρξει σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Είναι ενδιαφέρον ότι τα τελευταία πέντε έτη, το έχουμε ακούσει πολλές φορές, τόσο την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από το ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ όσο και τώρα επί διακυβέρνησης ΝΔ.
Επί της ουσίας όμως τι έχει γίνει; Ελάχιστα. Επί πρωθυπουργίας Αλέξη Τσίπρα έγιναν 13 περιφερειακά συνέδρια, κατατέθηκαν ενδιαφέρουσες προτάσεις, αλλά όλα έμειναν στα χαρτιά. Επί πρωθυπουργίας Κυριάκου Μητσοτάκη δυστυχώς στον σχεδιασμό για το ελληνικό Ταμείο Ανάκαμψης δεν υπάρχουν οι αναγκαίες προβλέψεις για την περιφερειακότητα και οι περιφέρειες επί της ουσίας απουσιάζουν και άρα και η Ήπειρος. Ένα αρνητικό σημάδι.
Είναι αδιανόητη η ανυπαρξία πολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης. Μάλιστα, τώρα που το κόστος ζωής έχει εκτιναχθεί στα μεγάλα αστικά κέντρα (σ.σ. στην περιφέρεια υπάρχουν ακόμα αντοχές λόγω της αγροτικής και οικιακής οικονομίας, αν και η πίεση και εδώ είναι μεγάλη) και σε συνδυασμό με την εκρηκτική ανεργία, η οποία υπονομεύει την κοινωνική συνοχή, πρέπει να ενισχυθεί η τάση επιστροφής στην περιφέρεια.
Όμως αντί η Πολιτεία να αξιοποιήσει και την παρούσα κατάσταση, ενθαρρύνοντας την περιφερειακή ανάπτυξη και άρα και την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και βέβαια, «σκοτώνοντας» την αστυφυλία, πράττει τα ακριβώς αντίθετα.
Οι πολιτικοί μας και σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο πρέπει να συμβάλουν και να πιέσουν ώστε να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο και να βοηθηθεί η περιφέρειά μας, αξιοποιώντας και την γεωγραφική της θέση.
Π.χ. παραγωγική ανασυγκρότηση σημαίνει δυο πολύ συγκεκριμένα πράγματα: α) να στηριχθεί άμεσα η πραγματική οικονομία για να σταθεροποιηθεί το οικονομικό περιβάλλον και β) να προχωρήσει η διαμόρφωση της νέας οικονομίας, με κύρια χρηματοδοτικά εργαλεία τόσο το ΕΣΠΑ και βέβαια το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά τον τοπικό – περιφερειακό πόρο, κυρίως τον πρωτογενή τομέα, αρκεί να τον πιστέψουν όμως.
Το ερώτημα που τίθεται είναι: Πως και γιατί να αποφασίσει μια οικογένεια να μείνει στην περιφέρεια ή να μετακομίσει προς αυτήν, όταν εκεί, με ευθύνες των κυβερνήσεων, δεν της παρέχονται τα στοιχειώδη, όπως: εκπαιδευτικές και κοινωνικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, καλό επίπεδο περίθαλψης σε όλες τις βαθμίδες, ασφάλεια, υποδομές και επαγγελματική προοπτική.
Με οριζόντιες πολιτικές που σχεδιάζονται χωρίς στρατηγική, εφαρμόζονται χωρίς μελέτη και δεν λαμβάνουν υπόψη τόσο την ελληνική ιδιαιτερότητα όσο και τις ανάγκες της κοινωνίας, υπονομεύονται ευθέως το μέλλον της ελληνικής οικογένειας, η συνοχή της ελληνικής κοινωνίας και η αναπτυξιακή προοπτική της Ελλάδας.
Η περιφερειακή ανάπτυξη είναι όροφος επιβίωσης και διαβατήριο εξόδου από την κρίση. Οι πολιτικοί μας και σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο πρέπει να συμβάλουν και να πιέσουν ώστε να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο και να βοηθηθεί η περιφέρειά μας, αξιοποιώντας και την γεωγραφική της θέση.
Ο τόπος μας δεν έχει την πολυτέλεια των άγονων πολιτικών συγκρούσεων και ανούσιων αντιπαραθέσεων. Κοινός τόπος μπορεί να βρεθεί σε ορισμένα βασικά σημεία και από εκεί και πέρα ας υπάρξει ενιαίο πλαίσιο δράσης για να διεκδικήσουμε και να κατακτήσουμε.
Τώρα είναι η ώρα. Είναι στοίχημα για τους τοπικούς παράγοντες.
Επί του πιεστηρίου
Η εικονική πολιτική της ευμάρειας
Την εποχή της Αικατερίνης της Ρωσίας, πρωθυπουργός ήταν ο Γκριγκόρι Αλεξάνδροβιτς Ποτέμκιν που φρόντιζε πάντα να πηγαίνει μια μέρα νωρίτερα στην περιοχή που θα περιόδευε η Αυτοκράτειρα. Στα εξαθλιωμένα χωριά έστηνε ψεύτικες ζωγραφισμένες προθήκες και έδινε την εντύπωση ότι σε αυτά οι χωρικοί ευημερούσαν.
Θυμίζει κάτι αυτό; Προφανώς δεν μπορεί να γίνουν παραλληλισμοί, αλλά ο όρος «χωριά Ποτέμκιν» που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα –στην Ελλάδα σπάνια έχει ακουστεί- για να περιγράψει καταστάσεις φαινομενικής ευμάρειας, δύναται να βρει την εφαρμογή του και στην Ελλάδα.
Η Ελλάδα δεν έχει ευμάρεια και ο πόλεμος στην Ουκρανία θα δοκιμάσει, όχι μόνο τις πολιτικές αντοχές, αλλά τις οικονομικές και κοινωνικές. Οι πρώτες επιπτώσεις ήδη φαίνονται. Και δεν αρκεί να μεταδίδεται από την κυβέρνηση ότι έχουμε επάρκεια και όλα είναι καλά. Προφανώς δεν χρειάζεται πανικός, αλλά ούτε όμως και εφησυχασμός και κυρίως θα είναι λάθος να στήσουμε εν έτει 2022 «χωριά Ποτέμκιν» δίνοντας μια επίπλαστη αίσθηση φαινομενικής ευμάρειας.
Ευμάρεια δεν υπάρχει και αυτό το νιώθουν όλοι στην καθημερινότητά τους και στην ιδιαίτερα πιεστική καθημερινότητα. Από που να ξεκινήσει κανείς και που να τελειώσει και δεν είναι μόνο το ενεργειακό κόστος, αλλά κυρίως το καλάθι της νοικοκυράς διότι ότι ανεβαίνει στο σούπερ μάρκετ δύσκολα κατεβαίνει.
Αυτή την περίοδο με τις μεγάλες αυξήσεις και τον υψηλό πληθωρισμό, έχουμε, για μια ακόμη φορά βίαιη μείωση των εισοδημάτων των πολιτών.
Και όσα ακούγονται φαντάζουν μακρινά για τους πολίτες που θέλουν άμεσες λύσεις στα προβλήματά τους. Γιατί ακόμα και αυτά που ακούγονται και λέγονται σχετικά με την αντιμετώπιση της επαπειλούμενης επισιτιστικής κρίσης, έχουν πολύ μακρινή εφαρμογή. Π.χ. ποιος θα καλλιεργήσει και πότε τα 300000 στρέμματα που είναι σε αγρανάπαυση, όταν τις τελευταίες δεκαετίες «εκδιώχθηκε» επί της ουσίας ο αγρότης από το χωράφι του, ενώ το κόστος εξακολουθεί να είναι απαγορευτικό.
Οι πολίτες θέλουν λύσεις στα πραγματικά τους προβλήματα και όχι να διαμορφώνεται μια εικονική πραγματικότητα που θα θυμίζει τα χωριά Ποτέμκιν και στην Ελλάδα. Και δυστυχώς, για πολλοστή φορά στην Ελλάδα, μια ακόμη κρίση μας βρίσκει απροετοίμαστους, υποδηλώνοντας την έλλειψη προνοητικότητας ή και φαντασίας που δεν υπάρχει στην εξουσία.