Οι δώδεκα βασικές αλλαγές του εκλογικού νόμου
1ον: Θεσπίζεται σταθερός εκλογικός κύκλος για την Αυτοδιοίκηση, αποσυνδέοντας έτσι την εκλογή Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών από τις Ευρωεκλογές. Συγκεκριμένα προβλέπεται η επαναφορά της πενταετούς θητείας. Οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες που θα αναδειχθούν από τις εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023, θα έχουν πλήρη πενταετή θητεία, η οποία θα ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου 2024.
2ον: Το όριο εκλογής από τον πρώτο γύρο τίθεται σε ποσοστό 43% συν μία ψήφο.
3ον: Τίθεται όριο 3% για το δικαίωμα εκλογής δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου, το οποίο είναι ανεξάρτητο από τον αριθμό των μελών του οικείου συμβουλίου και ευθυγραμμισμένο με το ισχύον όριο στις εθνικές εκλογές.
4ον: Εξασφαλίζεται η εκλογή των 3/5 των μελών του συμβουλίου στον νικητή των εκλογών.
5ον: Προβλέπεται η εκλογή συμβουλίων ή προέδρων δημοτικών κοινοτήτων σε όλη την επικράτεια, χωρίς εξαίρεση, μία ρύθμιση που ανταποκρίνεται σε σχετικά αιτήματα των τοπικών κοινωνιών. Και επειδή για τις κοινότητες έγινε πολύς λόγος, σας παραπέμπω στις νομοτεχνικές βελτιώσεις που κατέθεσα το μεσημέρι. Η πολιτική ουσία όμως είναι ότι καταργούμε την τέταρτη κάλπη. Όχι τις κοινότητες. Τα μπερδέψατε. Και τα μπερδέψατε γιατί σας νοιάζουν μόνο οι αντιπολιτευτικές κορώνες, όχι οι αρμοδιότητες και πώς αυτές ασκούνται προς όφελος των δημοτών.
6ον: Η υποβολή των υποψηφιοτήτων γίνεται μόνο μέσω συνδυασμών και με δήλωση που υποβάλλεται στην ηλεκτρονική πύλη gov.gr, κατ’ επιλογή του υποψηφίου με το πατρώνυμο ή το μητρώνυμό του.
7ον: Στο πλαίσιο της θέσπισης σταθερού εκλογικού κύκλου – με την διεξαγωγή των αυτοδιοικητικών εκλογών να προβλέπεται τη δεύτερη Κυριακή του μηνός Οκτωβρίου του πέμπτου έτους κάθε δημοτικής περιόδου – τίθεται καταληκτική ημερομηνία η 31η Αυγούστου του έτους των εκλογών, για την κατάρτιση και δήλωση των συνδυασμών και η 10η Σεπτεμβρίου για την ανακήρυξη αυτών από το αρμόδιο δικαστήριο, ώστε να υπάρχει πλήρης έλεγχος των εκλογικών δαπανών και οι υποψήφιοι να είναι εγκαίρως γνωστοί στο εκλογικό σώμα.
8ον: Ο αριθμός των μελών των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, καθώς και των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων καθορίζεται με βάση συγκεκριμένες πληθυσμιακές κλίμακες. Προβλέπεται λελογισμένη μείωση του αριθμού των μελών τους, με στόχο τον εξορθολογισμό, χωρίς να δημιουργείται πρόβλημα στην ομαλή λειτουργία των ΟΤΑ. Επισημαίνω εδώ ότι, ανταποκρινόμενοι σε ορισμένες ανησυχίες που διατυπώθηκαν ως προς την πρόβλεψη αυτή, πριν τη συνεδρίαση των επιτροπών, αλλά και το μεσημέρι στις νομοτεχνικές βελτιώσεις προχωρήσαμε σε στοχευμένες παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, η μείωση στα περιφερειακά συμβούλια περιορίζεται στο 15% περίπου.
9ον: Εξορθολογίζεται το πλαίσιο κωλυμάτων εκλογιμότητας και ασυμβιβάστων, λαμβανομένων υπόψιν και παρατηρήσεων που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης.
10ον: Επαναδιατυπώνονται με σαφήνεια και πληρότητα δικονομικές διατάξεις που αφορούν την εκδίκαση διαφορών που σχετίζονται με τις εκλογές ΟΤΑ.
11ον: Για τη διεξαγωγή των εκλογών δημοτικών και περιφερειακών αρχών λαμβάνεται υπόψιν ο μόνιμος πληθυσμός, όπως αποτυπώνεται στα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής.
12ον: Επιπλέον, και σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα ισχύοντα, ο εκλεγμένος περιφερειάρχης, κατά τη διάρκεια της θητείας του, τελεί σε αναστολή της επαγγελματικής του δραστηριότητας.
Στέλιος Πέτσας (αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών):
«Όραμά μας είναι μια σύγχρονη Τοπική Αυτοδιοίκηση που θα λειτουργεί ως ισχυρός πυλώνας ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Η ψήφιση του νομοσχεδίου για την εκλογή Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών αποτελεί άλλο ένα γενναίο και ουσιαστικό βήμα για να θέσουμε σε νέες βάσεις την τόσο κρίσιμη σχέση του Κράτους με τους πολίτες. Ο νέος εκλογικός νόμος για τους ΟΤΑ βάζει τέλος στην ακυβερνησία που προκάλεσε ο νόμος Σκουρλέτη στην αυτοδιοίκηση, οδηγώντας σε πολλές περιπτώσεις εκλεγμένους δημάρχους και περιφερειάρχες σε ένα καθεστώς ιδιότυπης ομηρείας, που δεν τους επέτρεπε να υλοποιήσουν το πρόγραμμα, για το οποίο τους εμπιστεύθηκαν οι πολίτες.
ΣΥΡΙΖΑ
«H δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα, η δημοκρατία πρέπει να λύνει προβλήματα. Και για τον λόγο αυτό φέραμε έναν νόμο που επιτέλους καθιέρωνε την απλή αναλογική στην αυτοδιοίκηση. Διότι αυτή ακριβώς είναι η αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ότι η δημοκρατία οφείλει και πρέπει να διδάσκει τους πολίτες και κυρίως τους ασχολούμενους με την πολιτική ότι πρέπει να συνεργάζονται και όχι να δημιουργούν τεχνηέντως αδιέξοδα. Ουδόλως ενδιαφέρεστε για τα σοβαρά προβλήματα που απασχολούν την αυτοδιοίκηση και τις περιφέρειες και την υποχρηματοδότηση που όλα αυτά έχουν. Το μόνο που σας ενδιαφέρει είναι η εξυπηρέτηση των επιδιώξεων των δικών σας δημάρχων. Το νομοσχέδιο έρχεται να ολοκληρώσει ένα έγκλημα που άρχισε με τα νομοθετήματα της πρώην ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών με τον κ. Θεοδωρικάκο και με αλλεπάλληλες διατάξεις εκμηδένισε, εξαφάνισε με πρωτοφανή τρόπο την αποφασιστική αρμοδιότητα των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων».
ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ
Η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ και στο θέμα του εκλογικού συστήματος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, επιλέγουν να θυσιάσουν την δημοκρατική αρχή στον βωμό της κομματικής ιδιοτέλειας. Μετά το εκλογικό σύστημα ακινησίας που επέβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2016, στο οποίο δήμαρχοι αν κι εκλέγονταν από τεράστιες πλειοψηφίες αδυνατούσαν, -ελλείψει πλειοψηφίας στο δημοτικό συμβούλιο-, να εφαρμόσουν το πρόγραμμά τους, και η ΝΔ τώρα επιχειρεί τον έλεγχο της Αυτοδιοίκησης μέσω του εκλογικού της νόμου. Με εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη με 43% από τον πρώτο γύρο, πλαφόν 3% για είσοδο στα συμβούλια, επαναφορά της πενταετούς θητείας και μείωση του αριθμού των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων, η κυβέρνηση επιλέγει ξανά τον υπερσυγκεντρωτισμό ως εργαλείο αποφυγής προγραμματικών συγκλήσεων. Το Κίνημα Αλλαγής, ο άξιος συνεχιστής της παράταξης που και σε αυτό το πεδίο στέκεται με ιστορική περηφάνια, καθώς συνδέθηκε με όλες τις μεγάλες αλλαγές, μένει πιστό στην αρχή ότι χωρίς τον αποκλειστικό ρόλο της Αυτοδιοίκησης, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί το αίσθημα ανασφάλειας, αναξιοπρέπειας και αποξένωσης που νιώθει σήμερα ο πολίτης.
ΚΚΕ
Ο νέος νόμος που αναδεικνύει σε παντοδύναμο, δήμαρχο ή περιφερειάρχη που συγκεντρώνει το 43% των ψήφων. Με πάτημα τη νοθευμένη απλή αναλογική που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, τώρα έρχεται η κυβέρνηση της ΝΔ και στο όνομα τάχα της «ακυβερνησίας», που έκαναν σημαία όλοι οι κυβερνητικοί βουλευτές, επαναφέρει το εκλογικό σύστημα που εξασφαλίζει στην πρώτη δύναμη απόλυτη κυριαρχία, με ένα ποσοστό 43%. Επαναφέρει την 5ετή θητεία, το πλαφόν του 3% για την εκλογή δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου, προβλέπει την εκλογή των 3/5 των μελών του Συμβουλίου στον νικητή των εκλογών, μείωση του αριθμού των μελών των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων, που θα καθορίζεται με βάση πληθυσμιακές κλίμακες κ.ά., με στόχο την αποτελεσματικότερη προώθηση της αντιλαϊκής πολιτικής και τη μεγαλύτερη σύμφυση των δήμων με τους επιχειρηματικούς ομίλους.
Στη συζήτηση στην Ολομέλεια κυριάρχησαν οι αποπροσανατολιστικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα σε ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και τα άλλα αστικά κόμματα για το ποιος είναι πιο πιστός στις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και Οδηγίες της ΕΕ για την «οικονομική αυτονομία των ΟΤΑ», που σημαίνει δήμους – μάνατζερ των επιχειρηματικών ομίλων και δημότες με ακόμα πιο βαριά χαράτσια και εμπορευματοποιημένες υπηρεσίες.