Τελειώνοντας σήμερα τον γραμματολογικό απολογισμό της ποιητικής τριετίας 2016-2018 θα ήθελα να συμψηφίσω κάποια συμπεράσματα. Οι παραλλαγές των ίδιων τάσεων, που εξετάσαμε και συνεχίζονται και κατά το εκδοτικό έτος 2018, διαλέγονται τόσο με την πραγματικότητα που υπάρχει γύρω μας όσο και με το παρελθόν, ποιητικό, ιστορικό αλλά και φιλοσοφικό, όπως και με διαφορετικά πνευματικά πεδία: τον κινηματογράφο, το θέατρο, τις αναπαραστατικές τέχνες· ανοίγοντας διακειμενικό διάλογο με άλλα λογοτεχνικά είδη, ακροβατώντας πολλές φορές στο μεταίχμιο των ειδών. Αυτό αποτυπώνεται και μορφολογικά με ένα πολύ ενδιαφέρον φάσμα: διαβάζουμε ποιητικές συνθέσεις με κείμενα αφηγηματικά ή πεζόμορφα, ποιήματα με περισσότερο μετρημένη στιχουργικά μορφή και άλλα που στρέφονται σε έναν πολυσχιδή πειραματισμό πάνω σε φόρμες που τείνουν να χάσουν τα διαφοροποιητικά τους χαρακτηριστικά, αλλά και βιβλία που προβάλλουν έντονα το αίτημα μιας ολοκληρωμένης σύνθεσης.
Έτσι, κατά το εκδοτικό έτος 2018 διαβάζουμε ποιητικά βιβλία με προσεγμένη αρθρωτική διάταξη, έργα είτε μεταλυρικά, είτε μεταδραματικά και ειρωνικά, με έντονη διακειμενικότητα που αφηγούνται την περιπέτεια του σημερινού ανθρώπου σε ένα περιβάλλον άξενο και σκληρό (π.χ. Δημήτρη Κοσμόπουλου, Θέριστρον, Χάρη Βλαβιανού, Αυτοπροσωπογραφία του λευκού). Εντοπίζονται, επίσης, δημιουργοί που υπηρετούν μια γραφή αιχμηρή, με έναν λόγο οξύ που απογυμνώνει χωρίς εξάρσεις αλλά με τολμηρές εικόνες και απροσδόκητες γειτνιάσεις λέξεων (π.χ. Αντιγόνη Βουτσινά, Ένα παιδί σκέτο καταμεσήμερο). Ποιητικές φωνές που υπογραμμίζουν την αδυναμία του ανθρώπου να διατηρήσει το σώμα την υγεία και την ευφρόσυνη διάστασή του με τον έρωτα, γιατί μοίρα του είναι η φθορά, η διάβρωση, η παρακμή και η αρρώστια, προ πάντων όταν ο «πολιτισμός» επιφυλάσσει στον άνθρωπο φριχτά δεινά (π.χ. Κώστας Καναβούρης, Αποθήκη καταλοίπων ηδονής).
Συλλογές με ποιήματα που εμπεριέχουν περιγραφικά στοιχεία γύρω από τον τόπο ενός παρελθόντος που έρχεται συνεχώς σε αντίστιξη με το παρόν και τα βιώματά του, με εμπειρίες από τα παιδικά και νεανικά χρόνια, εικόνες από το φυσικό αλλά και αστικό τοπίο (π.χ. Γιώργος Θεοχάρης, Πλησμονή οστών, Ηλίας Γκρης, Σαν άλλος Οιδίποδας). Μια τάση ειρωνική και μια ποιητική γλώσσα υπονομευτική των δικών της τρόπων αλλά και των ανθρώπινων ηθών και αντιλήψεων (π.χ. Νίκος Λαμπρόπουλος, Ράδιον). Μια τάση καταγραφής της σχέσης με τον θάνατο και την υπαρξιακή αγωνία (π.χ. Ηρώ Νικοπούλου, Το πριν και το μετά την παύλα), μια φιλοσοφική στοχαστική τάση (π.χ. Κλεοπάτρα Λυμπέρη, Το μηδέν σε φωλιά) και ένας ενδοκειμενικός διάλογος ποιητικής. Την τάση μιας ποίησης στραμμένης περισσότερο στην ελληνική παράδοση, υιοθετώντας, ανά περίπτωση, τη λυρική της εκδοχή και αφομοιώνοντάς την σε σύγχρονα έκδοχα (π.χ. Αντώνης Σκιαθάς, Ο μόνος πιστός ένοικος, Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Το ψηφιδωτό της νύχτας). Μια τάση που παρακολουθεί περισσότερο τον ιστορικό βηματισμό των γεγονότων που τροφοδότησαν τις προηγούμενες γενιές και που αντηχούν μέσα από τα βιωμένα τους τραύματα ως και σήμερα (π.χ. Κυριάκος Συλφιτζόγλου, Δραμάιλο).
Η ποίηση ενός λόγου πιο νεανικά καινοτομικού ή/και αιρετικού, που εκφράζει μια ποίηση περισσότερο προσγειωμένη στα δεδομένα της νεότερης γενιάς (π.χ. Δημήτρης Αθηνάκης, Φτηνό κρεβάτι). Μία ποιητική τάση που αντλεί το εννοιολογικό και συναισθηματικό της φορτίο από ένα συνεχώς ζωντανό ποιητικό παρελθόν (π.χ. Ελένη Τζατζιμάκη, Παράδοξο των Διδύμων − ένα ποιητικό transcription στον Γιώργο Χειμωνά). Μια ποίηση που ανανεώνει τη δραματουργική παράδοση, υιοθετώντας αλλά και υπονομεύοντας το θεατρικό ποιητικό παρελθόν (π.χ. Θωμάς Τσαλαπάτης, Γεωγραφίες των Φριτς και των Λανγκ). Μια τάση που στήνει εντέχνως σκηνικά και ακολουθεί ρυθμούς που προσιδιάζουν αυτούς του κινηματογραφικού σεναρίου (π.χ. Λευτέρης Ξανθόπουλος, Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες).
Αλλά επειδή η γραμματολογική περιήγηση είναι κάπως κουραστική, ας κάνουμε μία στάση. Την επόμενη φορά οι Σκέψεις μου θα περιπλανηθούν στη σχέση της ποίησης με την Ιστορία. Χριστός Ανέστη!
*Φωτογραφία: Debby Hudson