⬛ Το ζήτημα των πλειστηριασμών είναι ξανά στην επικαιρότητα. Ποιο είναι το σχόλιο σας για την πρόσφατη απόφαση της ολομέλειας του Αρείου Πάγου;
Η πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, με την οποία ανατρέπεται προηγούμενη απόφαση (822/2022) του Τμήματος, επιτρέπει σε Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων (servicers) να διενεργούν πλειστηριασμούς, παρότι έκαναν χρήση των διατάξεων του Ν. 3156/2003 οι οποίες το απαγόρευαν, αντί των διατάξεων του Ν. 4354/15 που επέτρεπαν μεν τους πλειστηριασμούς, κάτω όμως από συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Η πρωτοφανής σπουδή (8 ημέρες), με την οποία η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου εξέδωσε την απόφασή της, αλλά και η προαναγγελία της επικείμενης απόφασης από τον υπουργό Οικονομικών και τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, κλονίζει ακόμα περισσότερο την ήδη κλονισμένη εμπιστοσύνη του πολίτη στην ανεξαρτησία και στον τρόπο λειτουργίας της δικαιοσύνης.
⬛ Η Ελληνική Βουλή θεσμοθέτησε την προστασία πρώτης κατοικίας με την δική σας πρωτοβουλία ως αρμόδιας υπουργού. Ο νόμος 3869/ 2010 που έμεινε γνωστός ως νόμος «Κατσέλη». Πώς ακριβώς τον επεξεργαστήκατε και γιατί σήμερα δεν υπάρχει τέτοιο «εργαλείο» στα χέρια των δανειοληπτών;
Πρέπει αρχικά να τονίσουμε ότι η ιδέα του να εισαχθεί ο πτωχευτικός κώδικας για φυσικά πρόσωπα που βρίσκονται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα από όταν έγινα υπουργός.
Όταν ακόμα το ΠΑΣΟΚ ήταν στην Αντιπολίτευση και ήμουνα επικεφαλής του τομέα Οικονομίας του ΠΑΣΟΚ, είχαμε καταθέσει δυο φορές το σχέδιο νόμου στη Βουλή. Το ότι ήμασταν ακόμη Αντιπολίτευση το λέω, γιατί έχει πολύ μεγάλη σημασία ένας νόμος, όπως ο νόμος 3869 του ‘10 που φέρει το όνομά μου, να τίθεται σε δημόσιο διάλογο για αρκετό χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να υπάρχει η αναγκαία ζύμωση κι επεξεργασία του. Όταν περνάει ένας νόμος την τελευταία στιγμή, έχει ατέλειες. Ο Νόμος Κατσέλη λοιπόν είχε προετοιμαστεί καλύτερα, γιατί βλέπαμε και έβλεπα ότι το θέμα της υπερχρέωσης γινότανε μια σοβαρή απειλή για τις ελληνικές οικογένειες. Όταν λοιπόν ανέλαβα το υπουργείο και την προστασία Καταναλωτή, ενέταξα και προώθησα δύο νόμους, εξίσου επίκαιρους. Ο πρώτος νόμος δεν ήταν για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, αλλά πώς οι τράπεζες πρέπει να αναδιαρθρώνουν τα δάνεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ήταν ο νόμος 3816 του ΄10, ο πρώτος με τον οποίο το υπουργείο έβαζε ένα πλαίσιο διαπραγμάτευσης δανείων στις τράπεζες. Και η μεγάλη σύγκρουσή μου με τις τράπεζες τότε ξεκίνησε. Ήταν πριν το Μνημόνιο, Γενάρης, Φλεβάρης του 2010, όπου στη Βουλή υπέστην, αν θέλετε, την πρώτη μεγάλη επίθεση από τις τράπεζες. Με τον συγκεκριμένο νόμο, τον 3816 του ’10, 27.000 επιχειρήσεις βγήκαν από τον Τειρεσία και πήρανε ανάσα, ρυθμίζοντας τα χρέη τους με τις τράπεζες. Λίγους μήνες μετά, ενώ είχαμε ήδη μπει στο Μνημόνιο, το Μάιο, ενέταξα στο πρώτο Μνημόνιο το νόμο 3869 του 2010, δηλαδή το νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Αυτόν τον πέρασα από την Τρόικα.
Σήμερα αν και δεν υπάρχει μνημονιακή υποχρέωση-υπάρχει εποπτεία- δυστυχώς ακολουθείται ένα διαφορετικό μείγμα πολιτικής. Τυπικά και ουσιαστικά δεν υπάρχει προστασία πρώτης κατοικίας αν και η Κυβέρνηση είχε δώσει μια παράταση στο προγενέστερο νομοθετικό πλαίσιο πριν καταργηθεί. Παρά τα προβλήματα και τις αδυναμίες την περίοδο διακυβέρνησης 2015-2019 ένα τέτοιο πλαίσιο ίσχυε βάζοντας προσωρινό «φραγμό» στον κίνδυνο μαζικών πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας. Η άποψη μου είναι ότι δεν υπάρχει και η πολιτική βούληση να δημιουργηθεί ένα «δίχτυ» προστασίας για τους ασθενέστερους. Ένα βιώσιμο σχέδιο, το οποίο θα αποδίδει τόσο στο ταλαιπωρημένο τραπεζικό σύστημα όσο και στους καταναλωτές- δανειολήπτες. Η προστασία της πρώτης κατοικίας κ. Τσούτση έχει αρθεί και υπεύθυνη πολιτικά είναι η Κυβέρνηση της Ν.Δ.
⬛ Υπάρχει η άποψη πάντως ότι η πρώτη σοβαρή «αλλαγή» του νόμου σας γίνεται από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, κατεβάζοντας το όριο ένταξης σ’ αυτόν στις 130.000 μόλις ευρώ, αντικειμενική αξία οικίας, βγάζοντας εκτός προστασίας πρώτης κατοικίας αρκετές περιπτώσεις δανειοληπτών.
Ισχύει. Τι συνέβη, όμως; Από το ’10 ως το ’18, σχεδόν μια δεκαετία, δεν είχαν γίνει αλλαγές. Από το ’18 και μετά, στο πλαίσιο διαπραγμάτευσης με την Τρόικα, άνοιξε σιγά σιγά η κερκόπορτα. Ήταν ασφυκτικές τότε οι πιέσεις. Όλα τα περιθώρια, είναι γεγονός, άρχισαν να στενεύουν. Δηλαδή, μπήκαν εισοδηματικά κριτήρια, περιουσιακά στοιχεία, μειώθηκε η αντικειμενική αξία του σπιτιού στις 130.000. Άρα οι όροι και οι προϋποθέσεις προκειμένου να ενταχθεί κάποιος στον νόμο έγιναν πιο περιοριστικοί. Ναι, έκτοτε λιγότεροι και λιγότερες μπορούσαν να κάνουν χρήση του Νόμου Κατσέλη.
⬛ Τι πιστεύετε ότι θα γίνει το επόμενο διάστημα;
Ο οφειλέτης κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του, ακόμα και την πρώτη του κατοικία, χωρίς να έχει κληθεί να ρυθμίσει τις οφειλές του ή να διαπραγματευθεί με την εταιρεία για πιθανή επαναγορά του σπιτιού του, καθώς η κλήτευση δεν είναι υποχρεωτική σύμφωνα με τον Ν.3156/2003.Η αγορά απαιτήσεων και η εκτέλεσή τους από τις εταιρείες, γίνονται υπό καθεστώς αδιαφάνειας, καθώς δεν υποχρεούνται να δημοσιοποιούν κανένα στοιχείο, όσον αφορά στους όρους αγοράς και πώλησης των απαιτήσεων. Πραγματοποιείται με αυτόν τον τρόπο μια μεγάλη αναδιανομή πλούτου από ευάλωτα νοικοκυριά και Έλληνες φορολογούμενους σε νομικά πρόσωπα, η πλειοψηφία των οποίων έχει έδρα στο εξωτερικό και μετοχικό κεφάλαιο που σπάνια ξεπερνά το 1 εκατ. ευρώ.
⬛ Θα ήθελα τελειώνοντας το σχόλιο σας επίσης κα. Υπουργέ για τον πτωχευτικό και τον εξωδικαστικό μηχανισμό.
Επί διακυβέρνησης ΝΔ αυξήθηκε το ιδιωτικό χρέος σε όλα τα επίπεδα. Με τις επιλογές της στον πτωχευτικό κώδικα και στον εξωδικαστικό μηχανισμό υπάρχει ένα τεράστιο κύμα πλειστηριασμών, και πρώτης κατοικίας, ενώ οι πολίτες αδυνατούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους.
Ο πτωχευτικός της ΝΔ σταμάτησε κάθε νομοθετική προστασία της πρώτης κατοικίας, ενώ ο εξωδικαστικός μηχανισμός της δεν δεσμεύει τους πιστωτές -τράπεζες και funds- να καθίσουν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, αν θέλουν συμμετέχουν αν δεν θέλουν δεν συμμετέχουν.