in

Κάστρο Ρινιάσας – Ριζά Πρέβεζα

Το κάστρο του τελευταίου Δεσπότη της Ηπείρου


Στον Νομό Πρεβέζης, σώζεται το περίφημο κάστρο της «Ρινιάσας» που προστάτευε την τότε μεσαιωνική ομώνυμη ακρόπολη. Πρόκειται για καστροπολιτεία, που υπήρξε ύψωμα-φυσικό οχυρό κοντά στο χωριό Ριζά της Πρέβεζας.

Από στρατηγικής άποψης η θέση του κάστρου ήταν εξαιρετική σε ύψωμα στα 185 μέτρα, έλεγχε τη δίοδο από τη Νικόπολη και τη σημερινή πόλη της Πρέβεζας με την Πάργα και τη Θεσπρωτία και ήταν πολύ κοντά στη θάλασσα ελέγχοντας τους θαλάσσιους δρόμους προς την Ιταλία και τα Ιόνια νησιά.

Το κάστρο ονομαζόταν και «Θωμόκαστρο» από το όνομα του ιδρυτή του κάστρου, Θωμά, Δεσπότη της Ηπείρου. Επίσης είναι πολύ γνωστή και η ονομασία κάστρο της «Δέσπως» ή κάστρο «Ριζών» ή πύργος του «Δημουλά».

Το κάστρο πιθανολογείται ότι κτίστηκε από τον Δεσπότη της Ηπείρου Θωμά τον Α’ στα τέλη του 13ου αιώνα για προστασία της Ηπείρου, για αυτό λεγόταν και «Θωμόκαστρο». Το 1338 στην επανάσταση κατά της Βυζαντινής επικυριαρχίας, το κάστρο διοικούσε ο Νικηφόρος Β’ Ορσίνι ή Νικηφόρος Β΄ Δούκας, γιος του τελευταίου Δεσπότη της Ηπείρου.

Ο Ιωάννης Καντακουζηνός (πριν ακόμα γίνει αυτοκράτορας) μετά την κατάληψη των κάστρων της Άρτας και των Ρωγών, έπεισε τον Νικηφόρο να παραδώσει το κάστρο. Ο Νικηφόρος παντρεύτηκε την κόρη του Καντακουζηνού και μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη. Οι Βυζαντινοί το διατήρησαν μέχρι το 1350 οπότε κατελήφθη από τους Σέρβους (του Στέφανου Δουσάν).

Την περίοδο, μεταξύ 1359 και 1400, το κάστρο ήταν πιθανότατα υπό Αλβανική κατοχή καθώς είναι γνωστό ότι ο Αλβανός πολέμαρχος Πέτρος Λιόσα είχε αναγνωριστεί ως «Δεσπότης» στην περιοχή και είχε στη δικαιοδοσία του τα κάστρα της Άρτας, των Ρωγών και της Αμφιλοχίας (άρα προφανώς και το «Θωμόκαστρο»). Τότε ήταν που το κάστρο άλλαξε όνομα και έγινε «Ρινιάσα».

Ο Κάρολος Τόκο αργότερα, βελτίωσε την οχύρωση, βάζοντας κανόνια (Λουμπάρδες).

Εξακολουθούν πόλεμοι κατά των Τούρκων εισβολέων που τελικά το καταλαμβάνουν το 1451.

Κυνηγημένες από τον Αλή πασά οι οικογένειες των Σουλιωτών, μεταξύ των οποίων του Γιώργου Μπότση και της συζύγου του Δέσπως Μπότση, κατέφυγαν, μετά την άλωση του Σουλίου το 1803, προς διάφορες κατευθύνσεις, μεταξύ αυτών και τα Ριζά.

Στις 25 Δεκέμβριου του 1803, μια ομάδα από 500 περίπου Τουρκαλβανούς κατεδίωξαν τους Σουλιώτες, παραβιάζοντας τους όρους της συνθηκολόγησης, και η Δέσπω Μπότση, αρχηγός της οικογένειας μετά τον θάνατο του συζύγου της, για να αποφύγει τους στρατιώτες και να σώσει την οικογένειά της, κλείστηκε στο κάστρο της περιοχής, το κάστρο της Ρινιάσας (γνωστότερο με το όνομα «Πύργος του Δημουλά», σήμερα αναφέρεται και ως «Κάστρο της Δέσπως») μαζί με όλες τις νύφες και τα εγγόνια της. Από εκεί, πολέμησε γενναία εναντίον των στρατιωτών, αρνούμενη να παραδοθεί. Όταν τέλειωσαν τα βόλια των όπλων, έβαλε φωτιά στο κάστρο και κάηκε μαζί με την οικογένειά της. Έτσι πήρε την ονομασία το κάστρο της Δέσπως.