Το νομικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται η διαδικασία των εξορύξεων στη χώρα περιγράφεται περιληπτικά στις εξής νομοθετικές ρυθμίσεις:
⬛ ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 2289 Α’27/8.2.1995 – «Αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις»
⬛ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 127/1996 ΦΕΚ 92/Α/1996 – «Όροι εκμίσθωσης του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων»
⬛ ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 4001 ΦΕΚ Α 179/22.8.2011 – «Για τη λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις» (όπου περιλαμβάνεται μεταξύ πολλών άλλων η «δημιουργία» της ΡΑΕ και η σύσταση της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ Α.Ε.)
Πάνω σε αυτό το πλαίσιο από το 2014 και μετά έχουν υπογραφεί και κυρωθεί από το ελληνικό κοινοβούλιο μια σειρά συμβάσεων παραχώρησης έρευνας και παραγωγής για υδρογονάνθρακες και αργό πετρέλαιο. Όλες οι Συμβάσεις Παραχώρησης, για όλα τα «οικόπεδα», θαλάσσια και χερσαία, είναι πανομοιότυπες και για αυτό τον λόγο, θα χρησιμοποιήσω σαν παράδειγμα την Σύμβαση Παραχώρησης για το «οικόπεδο» Άρτας – Πρέβεζας, η οποία περιγράφεται στον Νόμο 4526/2018 (ΦΕΚ 48Α).
1η Ερώτηση: Κάνει η χώρα έρευνα για να «βρει» τον ορυκτό της πλούτο;
Πρόκειται για μία και ενιαία σύμβαση παραχώρησης του δικαιώματος του Δημοσίου και για την ΕΡΕΥΝΑ και για την ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΗ υδρογονανθράκων, με «μισθωτή», στην συγκεκριμένη περίπτωση, μια ιδιωτική εταιρεία της Πετρελαιοβιομηχανίας. (Άρθρο 1ο)
Όπως ξεκάθαρα επίσης διατυπώνεται στο άρθρο 10 του συγκεκριμένου νόμου: «Ο Μισθωτής έχει το αποκλειστικό δικαίωμα διεξαγωγής Εργασιών Έρευνας και Εκμετάλλευσης στη Συμβατική Περιοχή και τη διαχείριση των εν λόγω εργασιών.». Στην 10.6 παράγραφο επισημαίνεται ότι το δημόσιο και οποιαδήποτε κρατική αρχή ΔΕΝ θα μπορεί για όσο διαρκεί η σύμβαση, ούτε αυτό ούτε κανείς άλλος, ούτε έρευνα να κάνει ούτε εκμετάλλευση.
Τα δε αποτελέσματα του 1ου σταδίου των συμβάσεων που αφορούσαν στην έρευνα, δεν περιγράφεται πουθενά σε ποιον ανήκουν: στην χώρα ή στον «μισθωτή». Και αν λάβουμε υπόψη ότι ο μισθωτής έχει αποκλειστικό δικαίωμα και στην έρευνα, τα πράγματα είναι μαύρα σαν το πετρέλαιο.
2η Ερώτηση: Ικανοποίηση εγχώριων αναγκών;
Όταν στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 και στην συνέχεια το 2011, πάρθηκε η συγκεκριμένη πολιτική απόφαση για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και αποφασίστηκε η συγκεκριμένη πολιτική των παραχωρήσεων και των «open door» διαδικασιών, ο στόχος υποτίθεται ότι ήταν «η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας».
Να σημειώσω ότι ως προς τις «εγχώριες ανάγκες» η μόνη αναφορά που γίνεται είναι στο άρθρο 18 του νόμου, άρθρο μιας παραγράφου μόνο, που αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στην περίπτωση «πολέμου, απειλής πολέμου ή άλλης κατάστασης έκτακτης ανάγκης» και λέει χαρακτηριστικά τα εξής: «ο Μισθωτής, κατόπιν αιτήσεως του Δημοσίου, υποχρεούται να θέτει στη διάθεση σε αυτό, το σύνολο ή συγκεκριμένο τμήμα του μεριδίου του επί της παραγωγής Υδρογονανθράκων και Παραπροϊόντων από την Περιοχή Εκμετάλλευσης».
Μάλιστα η «διάθεση» του μεριδίου θα γίνεται κατόπιν αντιτίμου, το οποίο αντίτιμο με βάση τις συμβάσεις θα είναι μια τιμή «κοντά» στην πραγματική τιμή πώλησης ( Άρθρο 16, Ν.4300/2014)
Δηλαδή; Ακόμη και σε περίπτωση πολέμου το δημόσιο θα κάνει και αίτηση στις πετρελαϊκές εταιρείες για να αγοράσει μεγαλύτερο (;;;) «μερίδιο» από την παραγωγή.Τόσο καλά!
Σε κανονικές συνθήκες, θα αγοράζουμε πάλι και μάλιστα χωρίς «καλύτερη τιμή» αλλά τώρα πια θα αγοράζουμε το «δικό» μας το πετρέλαιο/φυσικό αέριο (αν υπάρχει).
3η Ερώτηση: Έσοδα για την χώρα: Μίσθωμα, αποζημιώσεις, φορολογία;
Το «Μίσθωμα» θα είναι ποσοστό επί της παραγωγής και θα μπορεί να λαμβάνεται είτε σε είδος είτε σε χρήμα, είτε σε συνδυασμό και των δύο. Αν το κράτος επιλέξει «Μίσθωμα σε χρήμα» ο Μισθωτής αποκτά δικαίωμα κυριότητας στην παραγωγή. Αν επιλέξει «μίσθωμα σε είδος» τότε το δημόσιο και οι μισθωτές έχουν συγκυριότητα στην παραγωγή.
Το ύψος του Μισθώματος καθορίζεται στην 13.1 παράγραφο και μπορεί να είναι στην καλύτερη περίπτωση 25% ανάλογα με τον Συντελεστή R που απλοϊκά είναι κάθε φορά το αποτέλεσμα της διαίρεσης των «Σωρευτικών Ακαθάριστων Εισροών» με τις «Σωρευτικές Συνολικές Εκροές» (royalties).
Αναπάντητο είναι ακόμα το ερώτημα του τι θα επιλέξει το δημόσιο ως μίσθωμα; Μίσθωμα σε είδος ή και σε χρήμα; Γιατί αν επιλέξει η χώρα μόνο σε χρήμα, τότε η κυριότητα της παραγωγής είναι αποκλειστική της πετρελαιοβιομηχανίας.
Σε ότι αφορά στην «τιμή» στην οποία θα αγοράζει το δημόσιο, αυτή καθορίζεται για τον μεν μερίδιο του, αν επιλέξει μίσθωμα και σε είδος, σε μια τιμή «κοντά» στην πραγματική τιμή πώλησης ενώ για τις υπόλοιπες ανάγκες θα απευθύνεται στην ΑΓΟΡΑ. (Άρθρο 16, Ν.4300/2014)
Οι δε αποζημιώσεις για την γη καθορίζονται στο άρθρο 15 με τιμές σχεδόν εξευτελιστικές (50, 100 ή 200 ευρώ ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο το έτος) για τους τυχόν ιδιοκτήτες γης με ανώτερη αυτή του σταδίου της εκμετάλλευσης να είναι τα 1.000,00 ευρώ ανά τετραγωνικό ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΟ το έτος.
Οι μόνοι φόροι ( Άρθρο 14) είναι 20% ειδικός φόρος εισοδήματος και 5% περιφερειακός φόρος επί του ΚΑΘΑΡΟΥ φορολογητέου εισοδήματος, της πετρελαϊκής.
Είναι προκλητικό οι πετρελαϊκές εταιρείες, να φορολογούνται με 20% επί του καθαρού στην χώρα που ο πρώτος φορολογικός συντελεστής για οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο είναι το 20% επί του μεικτού εισοδήματος.
4η Ερώτηση: Θέσεις Εργασίας; Θα «βρει ο κόσμος δουλειά»;
Στο άρθρο 25 του νόμου αναλύεται ποιο και πόσο θα είναι το προσωπικό που θα βρει δουλειά στα πλαίσια της σύμβασης αυτής. Θα είναι λίγο, εξειδικευμένο και από όπου θέλει η εταιρεία. Περίπου 150 θέσεις εργασίας ανά γεώτρηση.
Δεν έχει γίνει καμιά ανάλυση για το ποιες και πόσες τωρινές θέσεις εργασίας θα τεθούν σε κίνδυνο ή/και θα χαθούν στον αγροτο – κτηνοτροφικό και στον τομέα του τουρισμού, αν στην Ήπειρο γίνει η επιλογή της μονοδρομικού τύπου οικονομικής δραστηριότητας εξόρυξης υδρογονανθράκων και αργού πετρελαίου.
Για λίγες εκατοντάδες θέσεων απόλυτα εξειδικευμένης εργασίας, διακινδυνεύουμε στην Ήπειρο, δεκάδες (αν όχι εκατοντάδες) χιλιάδες θέσεων εργασίας στον αγροτικό, κτηνοτροφικό τομέα και στον τομέα του Τουρισμού
Επίλογος
Η πολιτική απόφαση για έρευνα και εξόρυξη πετρελαίου/υδρογονανθράκων την εποχή του πολέμου στην Ουκρανία, την εποχή που παγκοσμίως αυτή η πρακτική τείνει να εγκαταλείπεται λόγω των τεράστιων περιβαλλοντικών επιπτώσεων, και χωρίς καμιά συζήτηση για αλλαγή του μοντέλου ενεργειακής κατανάλωσης, χωρίς κανένα εθνικό σχεδιασμό στην παραγωγή ενέργειας, το μόνο το οποίο δείχνει είναι ό,τι ο στόχος δεν είναι να «καλύψουμε τις εγχώριες ανάγκες», ο στόχος είναι να ξεπουλήσουμε, να φτωχοποιήσουμε και να ερημώσουμε τη χώρα, να καταστρέψουμε ό,τι έχει μείνει!
Η δε θέση περί «δυνατού γεωπολιτικού παίχτη» το μόνο που σημαίνει για την Ελλάδα συνολικά είναι δαπάνες για οπλικά συστήματα, βάσεις του ΝΑΤΟ, πολεμικές διενέξεις και μόνιμες απειλές.
Η εμπλοκή της χώρας στο παγκόσμιο ενεργειακό παιχνίδι που όπως βλέπουμε σήμερα σημαίνει και πολεμικές συγκρούσεις, όχι μόνο δεν εξασφαλίζει ένα καλύτερο μέλλον για τον τόπο και τον λαό, αλλά θέτει σε κίνδυνο και την ειρήνη και την ίδια την ζωή.
Απέναντι σε αυτό πρέπει να σταθούμε όρθιοι και να παλέψουμε ενάντια στην συνολική καταστροφή, να υπερασπιστούμε τον τόπο μας και τα παιδιά μας!