in

Βιβλιοπαρουσίαση: «Η τριλογία των Λήμαν», Σ.Μασσίνι

Εκδόσεις Δίαυλος – 2021 – Σελ.848

editor_image

Του Κώστα Τραχανά


Η Lehman Brothers Holdings Inc. ήταν μια παγκόσμια εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Πριν από την κήρυξη πτώχευσης το 2008, η Lehman ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα στις Ηνωμένες Πολιτείες (πίσω από τις Goldman Sachs, Morgan Stanley και Merrill Lynch), την επιχειρηματική δραστηριότητα στην επενδυτική τραπεζική, τις πωλήσεις μετοχών και συναλλαγών (ιδιαίτερα τα ομόλογα των ΗΠΑ), την έρευνα, τη διαχείριση επενδύσεων, τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και την ιδιωτική τραπεζική. Η Lehman λειτούργησε για 158 χρόνια από την ίδρυσή της το 1850 μέχρι το 2008. Στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008, η εταιρεία κήρυξε προστασία πτώχευσης μετά τη μαζική έξοδο των περισσότερων πελατών της, τη δραστική μείωση των αποθεμάτων της, και την υποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων από τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, που σε μεγάλο βαθμό προκλήθηκε από τη συμμετοχή της Lehman στην κρίση ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου (subprime mortgage crisis) και τους μετέπειτα ισχυρισμούς για αμέλεια και κακοδιαχείριση. Η αίτηση πτώχευσης της Lehman είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία των ΗΠΑ, ενώ πιστεύεται ότι έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 2000. Την επόμενη μέρα, η Barclays ανακοίνωσε τη συμφωνία της με την αγορά, υπό έγκριση, της επενδυτικής τραπεζικής της Βόρειας Αμερικής και των εμπορικών τμημάτων της Lehman μαζί με κτίριο της έδρας στη Νέα Υόρκη…

Ποιοι είναι τέλος πάντων αυτοί οι Λήμαν Μπράδερς και γιατί η κατάρρευση της τράπεζάς τους σηματοδότησε την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το 2008; Είναι οι Λήμαν Μπράδερς ή η Λήμαν Μπράδερς και γιατί πρέπει να μας ενδιαφέρει η ιστορία τους;

Το βιβλίο η «Τριλογία των Λήμαν Μπράδερς» του Στέφανου Μασσίνι διατρέχει περισσότερο από ενάμιση αιώνα πολιτικής και οικονομικής ιστορίας, που ξεκίνησε στις ΗΠΑ στα μέσα του 19ου αιώνα και ολοκληρώθηκε δραματικά για όλον τον πλανήτη λίγο προτού συμπληρωθεί η πρώτη δεκαετία του 21ου.

Όπως προδίδει ο τίτλος, η ιστορία αφορά τους τρεις Εβραίους από τη Βαυαρία, που έφτασαν στη Νέα Υόρκη το 1844 και έμελλε να χτίσουν μια οικονομική αυτοκρατορία, της οποίας η κατάρρευση, το 2008, σηματοδότησε την τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση. Το 2008 είναι η χρονιά της θεαματικής κατάρρευσης της τράπεζας επενδύσεων Λήμαν Μπράδερς, που δίνει το έναυσμα της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης, με συνέπειες που θα αργήσει ακόμα να ξεπεράσει η ανθρωπότητα.

1844: Ο Χεγιούμ Λήμαν, γιος ενός εβραίου κτηνοτρόφου από τη Βαυαρία, πατάει για πρώτη φορά το πόδι του στην Αμερική. Το όνομά του, όπως και την πατρίδα του, τα αφήνει πίσω. Στον Νέο Κόσμο θα ονομαστεί Χένρυ και θα ανοίξει ένα μικρό κατάστημα υφασμάτων στην Αλαμπάμα. Τα επόμενα χρόνια θα έρθουν κοντά του οι δυο αδερφοί του, ο Μέντελ που έγινε Εμμάνουελ και ο Μάγιερ. Ξεκίνησαν από ένα μαγαζάκι με υφάσματα και ρούχα στην Αλαμπάμα, με πελατεία τον φτωχόκοσμο και κυρίως τους μαύρους, δούλους εκείνη την εποχή, που δούλευαν στις βαμβακοφυτείες. Και μετά ξανοίχτηκαν με γρήγορα βήματα, εκμεταλλευόμενοι φυσικές καταστροφές, λόγου χάρη μια μεγάλη πυρκαγιά στην Αλαμπάμα που κατέστρεψε όλες τις φυτείες, για να περάσουν στο εμπόριο του ακατέργαστου βάμβακος στο Βορρά της Αμερικής, και στη συνέχεια στην ίδρυση δικής τους τράπεζας, αλλά και στο εμπόριο του καφέ, του χάλυβα, στους σιδηροδρόμους, στην κατασκευή της διώρυγας του Παναμά.

Κάπως έτσι άρχισε η εντυπωσιακή πορεία των Λήμαν, που κάλυψε 164 χρόνια και τρεις γενιές. Ξεκινώντας από το εμπόριο υφασμάτων, δεν άφησαν τομέα της παραγωγής ή της οικονομίας με τον οποίο δεν καταπιάστηκαν. Η πορεία όμως αυτή είναι μια σταδιακή αποκοπή από τις ρίζες, που αφορούν όχι μόνο την εβραϊκή ταυτότητα της οικογένειας αλλά και το αντικείμενο της οικονομικής τους δραστηριότητας, που δεν είναι πια το βαμβάκι ή ο καφές, οι σιδηρόδρομοι ή ο καπνός, αλλά κάτι πολύ πιο αφηρημένο: Γίνονται έμποροι χρήματος, με ό,τι συνεπάγεται αυτό, και φυσικά τον μεγάλο κίνδυνο να σκάσει η φούσκα, όπως κι έγινε.

Οι τρεις αδελφοί Λήμαν επιχειρηματικά μυαλά, διαφορετικοί μεταξύ τους και γι’ αυτό αλληλοσυμπληρούμενοι (ένα συνετό κεφάλι, ένα ξύπνιο μπράτσο και ένα κόνδυλο πατάτας που λειτουργεί σαν κανάλι απορροής), έβγαιναν από τις κρίσεις κερδισμένοι – και δεν ήταν αμελητέες οι κρίσεις που γνώρισε η Αμερική στις μέρες τους, όπως ο Εμφύλιος και το Κραχ του 1929.

Είμαστε πλέον στη δεύτερη γενιά, στα παιδιά των ιδρυτών, που μετά τον εμφύλιο πόλεμο μεταφέρθηκαν στη Νέα Υόρκη, και έπονται τα εγγόνια τους, οι γυναίκες των παιδιών τους, οι περαστικοί της Wall Street, οι υπάλληλοι της τράπεζάς τους και πολλοί ακόμα. Έτσι ξετυλίγεται το κουβάρι των εμπόρων υφασμάτων και βαμβακιού, που ίδρυσαν την πρώτη τράπεζα επενδύσεων.

Το τέλος τους είναι γνωστό. Αλλά μέχρι να φτάσουμε σε αυτό, έχουμε συμμετάσχει σε ένα μακρύ ταξίδι γνώσης και στην ιστορία μιας οικογένειας που, γενιά τη γενιά, απομακρύνεται όλο και πιο πολύ από τις ρίζες της, είτε πρόκειται για την εβραϊκή ταυτότητά της είτε για το αντικείμενο της οικονομικής δραστηριότητάς της. Τι μένει απ’ αυτό το ταξίδι; Τι έχει συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες σε ολόκληρο τον κόσμο και στις ζωές μας; Ποιο είναι το σημείο εκείνο που χάθηκε το μέτρο; Πότε το χρήμα έγινε αυταξία, εθισμός, αφηρημένο αντικείμενο ενός πόθου αδηφάγου, ενός φρενήρους χορού που μόνο η κατάρρευση μπορεί να σημάνει το τέλος του;

Διεισδυτική και εντυπωσιακή σαν πυροτέχνημα «Η Τριλογία των Λήμαν» είναι ένα μοναδικό βιβλίο που δεν μπορεί να οριστεί με τον παραδοσιακό διαχωρισμό των λογοτεχνικών ειδών. Στο κείμενο του Μασίνι το μυθιστόρημα ενώνεται με το δοκίμιο, το έπος παντρεύεται το θέατρο, με συνεχείς αναφορές στον κινηματογράφο και στο τραγούδι, φτάνοντας μέχρι τους τύπους των μαθηματικών και τα κόμικς. Πρόκειται για ένα απολύτως νέο λογοτεχνικό είδος, στο οποίο η πάλη σώμα με σώμα του 19ου με τον 20ό αιώνα ανοίγει έναν δρόμο στο μέλλον.

Είναι ένα έργο που αγγίζει πολλά και άκρως ενδιαφέροντα θέματα: την έννοια της μετανάστευσης προς τον νέο κόσμο, την εβραϊκή ταυτότητα (η οικογένεια Λήμαν ήταν εβραϊκής καταγωγής), τη φιλοδοξία και την ύβρη, την εργατικότητα και την απληστία, την ίδια τη φύση της οικογένειας. Αποδείχθηκε λοιπόν ότι ο Μασίνι είχε δημιουργήσει ένα πολυεπίπεδο έργο, μία πλούσια σε αναφορές και προεκτάσεις ιστορία που εν τέλει προσεγγίζει την ανθρώπινη φύση σφαιρικά.

 Πρόκειται για Αριστούργημα.

 

Ο Στέφανο Μασσίνι, από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους και θεατρικούς συγγραφείς της Ιταλίας, δημιουργεί μια τοιχογραφία, όπου συμπλέκονται τα μεγάλα γεγονότα της ιστορίας με την πορεία των αδελφών Λήμαν και των απογόνων τους, η άνοδος και η πτώση, ο θρίαμβος μαζί με τα χάσματα και τις αμφιβολίες.

Ο Στέφανο Μασίνι είναι σπουδαίος συγγραφέας και η «Τριλογία» είναι το αριστούργημά του, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, μεταφρασμένο σε 24 γλώσσες. Φτιάχνει λοιπόν ένα σύγχρονο παραμύθι για μεγάλους, καλύτερα ένα έπος, όπου ξετυλίγει την ιστορία των τριών Εβραίων αδελφών από τη Γερμανία, από το 1844 που πάτησε το πόδι του στην Αμερική ο μεγαλύτερος, για να τον ακολουθήσουν σύντομα οι άλλοι δύο.

Ο Ιταλός μυθιστοριογράφος και ιστορικός συγγραφέας Στέφανο Μασίνι εμπνεύστηκε από την ιστορία τριών μεταναστών αδερφών εβραϊκής καταγωγής, που έφτασαν από τη Γερμανία στην Αμερική και μαζί με τους απογόνους τους συνέβαλλαν στον τρόπο που θα κατανάλωναν οι πολίτες της Αμερικής και της Ευρώπης. Έγραψε ένα κείμενο γάργαρο και κατατοπιστικό για το τι ήταν και ποιοι ήταν οι αδελφοί Λήμαν. Χώρισε την περίοδο της δράσης τους σε τρία μέρη και έτσι δημιουργήθηκε «Η Τριλογία των Λήμαν Μπράδερς».

Τα θεατρικά κείμενά του έχουν ανεβεί στα σημαντικότερα θέατρα, από το Broadway μέχρι το West End του Λονδίνου σκηνοθετημένα από τον βραβευμένο με Oscar Sam Mendes.

Ο Στέφανο Μασίνι είναι τακτικός συνεργάτης της έγκυρης ιταλικής εφημερίδας La Repubblica, ενώ μεγάλη ανταπόκριση έχουν οι αφηγήσεις της εβδομαδιαίας του εκπομπής Piazzapulita, στην ιταλική τηλεόραση.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *