Λίγο μετά την κατάρρευση του «αντίπαλου δέους», με την αποκαθήλωση των κομμουνιστικών καθεστώτων στο πρώην Ανατολικό Μπλοκ και τελικά τη διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ. τον Δεκέμβρη του 1991, γίναμε μάρτυρες ενός επιθετικού κρεσέντο της άτυπης νικήτριας του ψυχρού πολέμου (Η.Π.Α.) και των συμμάχων της.
Η επέμβαση στο Ιράκ στις αρχές του 1990 με την «Καταιγίδα της Ερήμου» για την απελευθέρωση του Κουβέιτ και το κατοπινό «μπάσιμο» στις ενεργειακές πηγές του με τον μακροχρόνιο «Πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας» (2003-2010) επέφερε την ανατροπή του δικτάτορα Σαντάμ και την εμπλοκή σε ένα ακόμη Βιετνάμ (όπως και στο Αφγανιστάν) των Η.Π.Α.. Οι πολεμικές αυτές επιχειρήσεις αποτέλεσαν τα πρώτα επεισόδια της βίαιης προσαρμογής του ευημερεύοντα Δυτικού Κόσμου στα δεδομένα μιας νέας ηθικής. Αυτής της εκτράχυνσης με τον καθηλωμένο θεατή να παρακολουθεί «άρτον και θεάματα» στις οθόνες του με βομβαρδισμούς, απώλειες αμάχων, καραβάνια προσφύγων.
Ενδιάμεσα ο Γιουγκοσλαβικός «εμφύλιος» (1991-1995), με τελευταία πράξη την επέμβαση του Ν.Α.Τ.Ο. για την «αυτοδιάθεση» του Κοσόβου (1999), η τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους (2001), η εμπλοκή σε νέο μακροχρόνιο εικοσαετή πόλεμο (2001-2021) στο Αφγανιστάν, επέτειναν περαιτέρω την επικίνδυνη έξη της απάθειας απέναντι στη βία, τη δυστυχία, την προσφυγιά.
Αν προσθέσουμε στα παραπάνω την παγκόσμια οικονομική κρίση από το 2007 και ένθεν, η οποία φτωχοποίησε μεγάλο κομμάτι πληθυσμού και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού (με ανεπούλωτα σημάδια στις ήδη φτωχότερες χώρες του Νότου στην Ε.Ε.), αλλά και την υγειονομική που ακολούθησε, ιδιαίτερα τα τελευταία τρία χρόνια με την πανδημία του SARS-COV-2 (μη ξεχνάμε τις βραχυχρόνιες απειλές των SARS, MERS, γρίπες χοίρων και πτηνών), γίνεται ευνόητο πως οι πολίτες παγκοσμίως διακατέχονται μόνιμα από ένα εκρηκτικό μίγμα ανασφάλειας, το οποίο σε συνδυασμό με την πολτοποίηση της ενσυναίσθησης δημιουργεί απρόβλεπτες αντιδράσεις με κύρια συνισταμένη τη χρήση βίας.
Με το έλλειμα παιδείας να γίνεται εντονότερο χρόνο με τον χρόνο, το έλλειμα ελεύθερου χρόνου που δημιουργεί το κυνήγι απαιτητικότερων εργασιακών στόχων σε συνδυασμό με την μείωση εισοδήματος για το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων, εξαιτίας των αδηφάγων πρακτικών του κυρίαρχου παγκοσμίως καπιταλιστικού συστήματος, η έκρηξη των φαινομένων βίας κάθε μορφής εκλαμβάνεται ως φυσιολογική εξέλιξη.
Βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από ειδήσεις που αφορούν έμφυλη βία (γυναικοκτονίες, σεξουαλική, σωματική και ψυχολογική κακοποίηση κ.α.), ρατσιστική βία (επιθέσεις σε μετανάστες, αποτροπή προσφύγων, ντροπιαστικές συνθήκες διαβίωσης, επανεμφάνιση ναζιστών και θεωριών ανωτερότητας), κακοποίηση ανήλικων, αύξηση της εφηβικής-νεανικής παραβατικότητας κ.λπ. Το ανησυχητικότερο όλων είναι πως παρατηρείται προοδευτικά αυξανόμενο ποσοστό των παραπάνω μορφών βίας κατ΄ έτος, επιβεβαιώνοντας, δυστυχώς, την παροιμία «κάθε πέρσι και καλύτερα».
Η Ουκρανική κρίση επανέφερε την απειλή πολεμικής σύρραξης στον προνομιούχο Ευρωπαϊκό χώρο (κι όχι κάπου μακριά, στον «Τρίτο» κόσμο, όπου η πείνα και οι πόλεμοι περνούν απαρατήρητοι χρόνια τώρα), το αίσθημα ανημπόριας κι ασημαντότητας στο ενδεχόμενο πυρηνικού ολέθρου, εντείνοντας την εκτράχυνση των συναισθημάτων των πολλών και θέτοντας σε αναστολή παραδοσιακούς κανόνες ηθικής, αξιοπρέπειας, τιμής και επικοινωνίας.
Παγιώνονται έτσι συνθήκες εσωτερικής και κοινωνικής ανισορροπίας με απρόβλεπτες συνέπειες. Ας ελπίσουμε πως θα βρούμε τη δύναμη να τις ξεπεράσουμε. Η αλληλεγγύη απέναντι στους αναξιοπαθούντες συνανθρώπους μας, δίνουν ελπίδα και μας δείχνουν τον δρόμο…