Φίδια, φωτιές, θανατικά, αυτοκτονίες, δαγκώματα σκορπιών, πουκάμισα της έχιδνας, δαγκαμένο αντίχειρα, κομμένα δάχτυλα, μια δεκαεπτάχρονη θα καεί όπως η λαμπάδα, το παιδί της Γερακίνας που δεν σαράντισε, ένα κορίτσι που θα μείνει ανύπαντρο, συμφορές που δεν τέλεψαν, κατάρες, όρκοι θεμελίωσαν τη φάρα του Γιαννακού και της Γερακίνας το 1775, στην κωμόπολη Αρναία του Χολομώντα της Χαλκιδικής.
Το σπιτικό του μελισσοκόμου Γιαννακού φιλοξένησε δύο μέρες τον καλόγερο Πατρο-Κοσμά, που κουβαλούσε μαζί του ένα σκαμνί, που το έκαμε από καστανίτικα ξύλα, κι ανέβαινε πάνω του, όταν ήθελε να βγάλει λόγο στους χριστιανούς.
Το σκαμνί αυτό το άφησε ο γέροντας σαν ενθύμημα στην οικογένεια που τον φιλοξένησε και τους είπε «οι χριστιανοί να απέχουν από μαγικά βότανα, εξορκίσματα διαβολικά μαντολογήματα και γητεύματα». Τους είπε τα μελλούμενα: «Όλος ο ντουνιάς θα ταραχθεί, αλλά οι ποδιές του Χολομώντα δεν θα ταραχθούν», «Θα΄ ρθει καιρός, Γιαννακέ που θα δεθούν ούλοι οι άνθρωποι με μπαμπακόραμμα κι εσύ θα μιλάς εδώ και θα σ΄ ακούει ο γιος σου που είναι στην άλλη άκρη του κόσμου», «Καλύτερα να έχεις ελληνικό σχολείο στη χώρα σου, παρά να έχεις βρύσες και ποτάμια, γιατί οι βρύσες ποτίζουν το σώμα, τα σχολεία ποτίζουν την ψυχή. Και σάν μάθεις το παιδί σου γράμματα,τότε λέγεται άνθρωπος. Και θα΄ ρθει καιρός, που για ένα σκολειό κι ένα καμπαναριό θα χυθεί ποτάμι το αίμα. Μα εσείς μη φοβάστε. Οι ποδιές του Χολομώντα μια νύχτα θα κοιμηθούν δούλες και την άλλη την αυγή θα ξυπνήσουν λεύτερες».
Το σκαμνί αυτό, παλιό και κακοπαθημένο, αλειμμένο με λάδι και κερί, θα αλλάξει διαδοχικά χέρια και θα συντροφεύσει τους επιγόνους της οικογένειας τα επόμενα διακόσια χρόνια.
Το σκαμνί του πατρο-Κοσμά που το δώρισε στους προπάτορες της οικογένειας και θα σωθεί στους αιώνες των αιώνων.
Το σκαμνί αυτό ήταν πάντα κοντά τους κι ήταν ευλογία να πάει στα χέρια της επόμενης γενιάς σαν έπιπλο, σαν εργαλείο, σαν φυλακτό, και στόμα με στόμα είχε φτάσει και στα δικά τους αυτιά, των παιδιών, ο μύθος πως ο πατρο-Κοσμάς όπου πήγαινε το κουβαλούσε πάντα φορτωμένο στο μουλάρι του, πάνω σ΄αυτό άναβε το θυμιατό και το καντήλι του, πάνω σ΄αυτό ανέβαινε κι έβγαζε λόγο, πάνω σ΄αυτό έκανε το κήρυγμα στον Αϊ-Στέφανο, κι όταν ήρθε η ώρα να φύγει, το χάρισε στον Γιαννακό σαν ευχαριστώ για τη φιλοξενία και το φαγητό, μαζί με την ευχή να μακροημερεύσει αυτός κι η φαμίλια του, κι έτσι είχαν κι οι γονείς τους μεγάλο σέβας στο σκαμνί…
Προφητείες και διδαχές, χόλιασμα και πείσματα, μητριά πατρίδα και ξενιτιά, το καλύβι δίπλα στα μνήματα και η Γερμανία, αγιασμένο χώμα του Χολομώντα και το Παγγαίο, Άθως-το περιβόλι της Παναγιάς και το ξωκλήσι του πατρο-Κοσμά, μυστικά επτασφράγιστα δέκα γενιές και η αλήθεια πόνος, αγώγια και μελίσσια, ξόδι και μνήματα, απείραχτα προικιά και κομμένη πλεξίδα, νταμιζάνα απ΄ το ρακί και το χοροστάσι, φθίση και χτικιό, μέλι-πίτα και μούσμουλα, πλανκέτα και τραχηλιά, αρραβώνες άσωστοι και άνθρωποι που δεν χορταίνουν να κακολογούν, το ζαβό και ο ντελής, ο σεισμός στην Ιερισσό και η φωτιά στο μουσείο, φυλαχτό και ευλογία, το σκαμνί του καλόγερου δίπλα στον αργαλειό, όρκοι και τσαΐρια, γάμοι και έρωτες, κατάρες και πείσματα, ακρωτηριασμοί και πρόωροι θάνατοι σμιλεύουν τους χαρακτήρες των ηρώων τριών διαφορετικών χρονικών περιόδων -τέλη του 18ου αιώνα, αρχές του 20ου, δεκαετία του ΄70-και σε καθεμιά από αυτές οι ήρωες βαδίζουν το δικό τους μοναχικό μονοπάτι: του χρέους στην οικογένεια, του κοινωνικού στίγματος και της υπαρξιακής αναζήτησης.
Ένα γλυκόπικρο βιβλίο.
Όταν διάβασα αυτό το βιβλίο ένιωσαν να μεταφέρομαι στον μαγικό κόσμο των δημοτικών τραγουδιών και των λαϊκών αφηγήσεων, όπου θρύλοι, δοξασίες, δεισιδαιμονίες, σιωπές, αποκαλύψεις, θάνατος, ζωή, έθιμα, αντιλήψεις, ντοπολαλιές της ελληνικής υπαίθρου και βιώματα συναντιούνται με τα ηθογραφικά αφηγήματα των τελών του 18ου αιώνα.
Οι ήρωες του μυθιστορήματος έρχονται σε σύγκρουση με την οικογένεια, την κοινωνία, τον εαυτό τους, τα πάθη τους, τις πράξεις τους, τις ενοχές τους.
Η οξυδερκής συγγραφέας Κέλλυ Πάλλα μάτωνε κάθε φοράς που έχτιζε το βάθος των ηρώων της.
Ένα έργο ενάντια στη λήθη. Έργο μετρημένο, σεμνό, ευθύβολο και γενναίο, λακωνικό και λυρικό ταυτόχρονα, φτιαγμένο με αγάπη, ταπεινότητα και σύνεση, καθρεφτίζει την ποιότητα της δημιουργού του.
Πρόκειται για λογοτεχνικές αναπαραστάσεις των προσωπικών βιωμάτων ανθρώπων, οικογενειών και ομάδων που βρίσκονταν για δύο αιώνες στη μεθόριο της ιστορικής λήθης.
Η γραφή της Κέλλυ Πάλλα έχει την ένταση του θρήνου. Η γραφή της κινείται με όρους καμβά. Εκπέμπει συναίσθημα βαθύ. Ο λόγος, ενίοτε λυγμικός, είναι ξυράφι που χαρακώνει εύρυθμα σώμα και ψυχή.
Γλώσσα λιτή και ρέουσα, με πυκνή αυθεντική αφήγηση.
Ο θρίαμβος του κειμένου τυλίγεται γύρω από τον αργαλειό της Κέλλυ Πάλλα η οποία υφαίνει σπαράγματα έκπτωτων, ξεχασμένων μύθων. Ένας ζωηρόχρωμος πίνακας με λέξεις. Οι πλέξεις ενός σύμπαντος με τους δικούς του κανόνες και μορφές.
Πρόκειται για Αριστούργημα.